Hayat, sadece hareket etmek veya bir şeyler yapmak değil, anlamlı üretmek üzerine kuruludur. Çalışmak, kuşkusuz insan doğasının ayrılmaz bir parçası. Ancak asıl mesele, bence çalışmanın gerçekten bir değer yaratıp yaratmadığı. Boş durmaktan kaçınmak kadar, boşa çalışmamak da büyük bir meziyet.

Bazen, sırf meşgul görünmek uğruna yapılan işler, bir amaca hizmet etmeyen çabalar insanı bir döngüye hapseder. Askeriyeden iş dünyasına, perakende sektöründen diplomasiye kadar birçok alanda bu “boş meşguliyet” kültürü kendini gösterir.

Askerde Çukur Kazmak: Disiplin mi, Zihinsel Hapis mi?

Askerlik anılarında sıkça anlatılan bir sahne vardır: Komutan, boşta kalan askerlere kürek verip çukur kazdırır, ardından aynı çukuru tekrar doldurtur. Ne bir savunma hattı inşa edilir ne de bir altyapı çalışması yapılır. Amaç, askerin zihnini ve bedenini meşgul tutmak, otoriteye itaatini pekiştirmektir.

Peki, bu gerçekten “çalışmak” mıdır? Disiplinin, insanın enerjisini tüketen anlamsız görevlerle değil, bir amaca yönlendirilmiş üretken faaliyetlerle sağlanması gerekmez mi?

Bu boş çaba yalnızca askeriyeye özgü değil. İş dünyasında da, verimsiz toplantılar, gereksiz prosedürler ve kimsenin okumadığı raporlarla çukur kazıp doldurma ritüeli sürer gider.

Perakendede Görünmeyen Çukurlar

Londra’daki Benetton mağazasında çalışan bir arkadaşımın anlattığı bir hikâye hâlâ aklımda: Mağaza ne kadar hareketli görünürse, müşteri o kadar alışveriş yapar düşüncesiyle, çalışanlar sürekli raflardaki kazakları indirip tekrar katlamak zorundaydı.

Gerçek bir değer yaratılmadığı halde, hareketin varlığı üretkenlik sanılıyordu. Tıpkı, fabrikada üretim yapıyormuş gibi görünüp, aslında hiç kullanılmayacak malları stoklamak gibi… Tıpkı, ofiste çalışıyormuş gibi görünüp, aslında sadece zamanı öldürmek gibi…

Kurumsal Hayatta “Çalışıyormuş Gibi Görünme” Kültürü

Genç bir diplomat olarak Dışişleri Bakanlığı’nda çalışırken, işimi tamamlayıp akşam yedi gibi eve gitmeye hazırlandığımda patronum beni şöyle uyarırdı: “Patronlarından önce çıkma. İşin olmasa bile burada kal ki çalışıyor sanılsın.”

Gerçekten çalışmak, etkili ve verimli bir şekilde değer yaratmaktır. Ama birçok yerde, uzun saatler ofiste kalmak veya sürekli toplantılara girmek, “çalışkanlık” sanılır. Önemli olan, sonuçtur; süre değil.

Bu anlayış, kamu sektöründen özel sektöre kadar her yerde yaygındır. İnsanların gerçekten üretken olup olmadığına değil, çalışıyor gibi görünüp görünmediklerine bakılır.

KPI Faktörü: Değer Ölçülmeli, Zaman değil

Bir işte değer yaratmanın gerçek göstergesi KPI (Key Performance Indicators) olmalı. KPI’lar, bir organizasyonun hedeflerine ulaşma yolunda yaptığı ilerlemeyi ölçen araçlardır. Ancak KPI’lar sadece “yapılacak işler” değil, “gerçekleşen sonuçlar” üzerinden hesaplanmalıdır.

Her görev, her çaba ve her proje bir KPI ile ilişkilendirilmeli, belirlenen hedeflere ne kadar katkı sağlandığı değerlendirilmelidir. KPI’lar, çalışanları sadece “çalışıyor gibi görünmekten” alıkoyar, onların ne kadar gerçek ve somut bir katkı sağladığını gösterir.

Bir KPI’nın başarıyla gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği, uzun süreli ve verimsiz çalışmanın ötesine geçerek, gerçek katkıyı, kaliteyi ve etkiyi değerlendirmeyi mümkün kılar. Bu sayede, çalışanlar sadece “çalışmak” yerine, değer yaratma yolunda ne kadar etkili olduklarını görebilirler.

Boşa Çalışmanın Farklı Yüzleri

Boşa çalışmak sadece askeriyede veya perakende sektöründe değil, hemen her yerde karşımıza çıkar:

1. Verimsiz Ofis Kültürü

Saatler süren ama hiçbir karar alınmayan toplantılar

Gereksiz bürokrasi ve prosedürler

Kimsenin okumadığı raporlar

2. Meşgul Görünmek İçin Yapılan İşler

Asıl işi bırakıp, kimseye faydası olmayan belgelerle uğraşmak

Sürekli kontrol edilen ama kimsenin gerçekten dikkate almadığı e-postalar

Değeri olmayan işlere enerji harcamak

3. Yanlış Kişilere ve İşlere Emek Vermek

Kariyeri ve gelişimi desteklemeyen işlere takılıp kalmak

Değer bilmeyen insanlara zaman harcamak

Sürekli aynı hataları yapan sistemlerin içinde kaybolmak

4. Ofiste Boş Çalıştırılma Algısı

Şirket içinde sırf zaman doldurmak için yaratılan işler

Mesai saatlerinin, verimlilik ölçüsü sanılması

Boşa Çalışmamak İçin Ne Yapmalı?

✅ Hedef Belirleyin: Ne için çalıştığınızı netleştirin.
✅ Zamanınızı Akıllıca Kullanın: İş ve özel hayat dengesini kurun.
✅ Öğrenmeye Açık Olun: Kendinizi geliştirecek işlere odaklanın.
✅ Değer Verenlerle Çalışın: Emeğinizi gerçekten takdir eden insanlarla olun.
✅ Stratejik Düşünün: Çok çalışmak değil, akıllıca çalışmak önemlidir.
✅ KPI’ları Belirleyin: Gerçek başarıyı ölçün, ne kadar ilerlediğinizi görmek için hedeflere odaklanın.

Mesaj: Çalış, Ama Anlamlı Bir Şekilde!

Boş durmak insanı köreltir ama boşa çalışmak da aynı derecede yıpratıcıdır. Asıl mesele, gerçekten bir değer üretmek, anlamlı sonuçlar elde etmek ve insanın kendini geliştirebilmesidir.

Hayatın her alanında bu ilkeyi benimsemek, hem bireyin tatmin edici bir yaşam sürmesini sağlar hem de gerçekten etkili ve üretken olmanın kapılarını açar.

Unutmayın, boş durmamak kadar, boşa çalışmamak da bir sanattır.