Suriye’de, Esad yönetimi karşıtı grupların kontrolündeki İdlib vilayetinde bir süredir Türkiye ile Rusya arasında yaşandığı söylenen gerginlik artık dışa vuruldu.
Müdehale edilen gösteri Surman köyündeymiş.
Gerginliğin somut işaretleri Rusya ve Suriye uçaklarının geçen hafta bombalamalara tekrar başlaması ile alınmıştı. Milli Savunma Bakanlığı bugün yaptığı açıklama ise resmen su yüzüne çıkardı. MSB şunları söyledi: ”İdlib gerginliği azaltma bölgesindeki 3, 4, 5, 6, 7, 8 ve 9 numaralı gözlem noktalarımıza Esed rejimi tarafından yönlendirilen sivil görünümlü bazı gruplar yaklaşmış, 7 numaralı gözlem noktamıza saldırıda bulunmuş, alınan tedbirler sonrasında dağılmışlardır.”
Olayın Rusya ile ortak devriye için yapılan koordinasyon toplantısıyla aynı güne denk gelmesi dikkat çekici. Rusya-Suriye ikilisi, gözlem noktalarına ilişkin bir açıklama yapmadı ancak sosyal medyada Şam yönetimine bağlı propaganda hesapları gösterilerin görüntülerini yaymaya başladı. Görüntülerde tamamına yakını erkek, aralarında yer yer çocukların da bulunduğu sivil giyimli kişilerin TSK üslerinin çevresinde Esad yanlısı slogan attıkları ve Suriye bayrakları taşıdığı görülüyor. Görüntülerden birinde ise Türk askerinin attığı söylenen biber gazının yayılımı dikkat çekiyor.
?One more footage demonstrates civilians protest against the #Turkey in front of one of #Turkish posts in #Idlib province pic.twitter.com/ECmwvy7C8D
— SMM Syria (@smmsyria) September 16, 2020
Gözlem noktaları neden orada?
Sorunun odağındaki gözlem noktaları, Eylül 2018’de Türkiye, Rusya ve İran tarafından imzalanan mutabakat çerçevesinde gerginliği düşürme bölgesinin denetimi için kurulmuştu. Gözlem noktaları, Eylül 2018’de Soçi’de Türkiye ile Rusya arasında imzalanan mutabakat sonrasında yerinde kaldı.
Rusya-Suriye ikilisinin, Soçi mutabakatı uyarınca Türkiye’nin radikal grupları M-4 yolunun kuzeyine çekme yükümlülüğünü yerine getirmemesini gerekçe göstererek Şubat 2020’de giriştiği harekat sırasında gözlem noktaları çatışmaların arasında kaldı. Suriye askerleri gözlem noktalarının yanından kuzeye geçerken Türk askerleri müdahale etmedi, Suriye ordusu da ateş açmadı. 27 Şubat’ta 34 Türk askerinin şehit olduğu saldırı sırasında gözlem noktaları çatışmalardan muaf tutuldu. Sonrasında 5 Mart’ta Erdoğan ile Putin’in imzaladığı M-4 yolu çevresinin Rus Türk devriyelerince denetlenmesi yönündeki mutabakatta da gözlem noktaları konu edilmedi. Ancak Görünen o ki Suriye, İdlib’deki gözlem noktalarının kaldırılması için psikolojik harekata başlamış durumda.
Hali hazırda TSK’nın 8 gözlem üss Suriye ordu hatlarının gerisinde bulunuyor. Bu noktaların en uzağı olan Türkiye sınırına 75 kilometre mesafedeki Morek, Suriye ordu hatlarının da 30 kilometre içinde kalıyor.