Amerikan Başkanı Donald Trump kendini İngilizcesiyle “deal maker” (anlaşma yapıcı) olarak tanımlıyor, böyle anılmaktan da hoşlanıyor. Onun için karmaşık uluslararası sorunlardan görece basit ekonomik anlaşmazlıklara kadar her şey pazarlık masasında bir anlaşmanın konusu olabilir, her sorun pazarlıkla çözülebilir.
Onun siyasete de sanki salt ticaretmiş gibi yaklaşan tarafını bilen Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, geçen eylül ayında, henüz Trump seçimi kazanmamışken ona bir teklifle gitti: Ülkesinin zengin maden kaynaklarını, özellikle de titanyum ve lityum gibi “nadir toprak elementleri” kabul edilen maden kaynaklarını Amerikan şirketleriyle birlikte işletebilirlerdi, karşılığında ABD’den güvenlik garantileri istiyordu.
Oysa Trump öyle düşünmüyordu veya pazarlığı Zelenski’nin istediği gibi yapmıyordu. Trump, Ukrayna’ya herhangi bir güvenlik garantisi vermiyordu, Ukrayna’nın madenlerini ise ABD’nin üç yıllık savaşta Ukrayna’ya verdiği 350 milyar dolara karşılık olarak istiyordu. “Ukrayna’nın bize borcu var, borcunu bu şekilde ödemeli” diyordu.
Amerikan Hazine Bakanı, önündeki anlaşma metnini Zelenski’ye doğru ittirmiş, “Bunu imzalaman lazım, yoksa Washington’dakiler çok kızacak” demiş.
Geçen hafta Amerikan Hazine Bakanı Scott Bessent cebinde Ukrayna madenlerine ilişkin bir anlaşma metniyle Kiev’e gitti, Zelenski ile görüştü.
Bu görüşmeye ilişkin çok çarpıcı ayrıntılar içeren bir The Wall Street Journal haberine göre Ukrayna lideri Zelenski geçen hafta kendisiyle Münih’teki Güvenlik Konferansı’nda görüşen Cumhuriyetçi Parti’den bir milletvekiline Bessent’le olan görüşmesini şöyle aktarmış:
Bessent, önündeki anlaşma metnini masanın üzerinden Zelenski’ye doğru ittirmiş ve Zelenski’den hemen imzalamasını istemiş. Zelenski hızla anlaşma metnine bakmış, “Bunu kendi ekibimle tartışmam gerek” demiş. Bunun üzerine Bessent kağıtları yeniden Zelenski’ye doğru itmiş, “Bunu sahiden imzalaman lazım” demiş, “Yoksa Washington’dakiler çok sinirlenecek.”
Zelenski dokümanı almış ama imzalama sözü vermemiş.
The Wall Street Journal, Ukrayna’nın değerli madenlerinin haritasını böyle yayınladı.
Dün yayınlanan bir CNN haberine göre Başkan Donald Trump bu görüşmeye hala çok kızgın. CNN’in haberine göre Trump, Florida’dan Washington’a dönerken uçakta basın mensuplarıyla sohbetinde bu görüşmedem de söz etmiş.
Bessent’in Ukrayna ziyaretine değinen Trump, “Scott Bessent aslında oraya gitti ve oldukça kaba bir muamele gördü, çünkü ona ‘hayır’ dediler ve (Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir) Zelenski uyuyordu ve onunla görüşmek için müsait değildi” demiş.
Trump, Bessent’in saatlerce “tehlikeli” bir tren yolculuğu yaptığını belirterek, “Oraya bir belge imzalatmak için gitti, eli boş döndü. Belgeyi imzalamadılar” diye konuşmuş.
Kiev’e Rus saldırı tehdidi yüzünden havayoluyla gidilemiyor, onun yerine Polonya üzerinden trenle gidiliyor, Trump’ın kastettiği “uzun ve tehlikeli yolculuk” bu. Trump, Bessent ile Zelenski’nin görüşmediğini söylüyor ama bu doğru değil, ikili görüşmenin fotoğrafı da var.
Amerika’nın Ukrayna’ya önerdiği anlaşmanın detayları bilinmiyor. Sosyal medyada elden ele dolaşan bazı dokümanlar var ama bunlar hiç de anlaşmaya benzemiyor. Taraflar sadece anlaşmanın “Yüzlerce milyar dolarlık” olduğunu söylüyor. Bir dönem havada uçuşan 500 milyar dolar diye bir söz vardı.
Zelenski’nin anlaşmayı imzalaması üzerine Trump onu yüksek sesle eleştirmeye başladı, hatta savaşı Rusya’nın değil Ukrayna’nın başlattığını öne sürdü. Zelenski buna cevap olarak “Trump’ın bir dezenformasyon balonu içinde yaşadığını” söyleyince Trump daha da kızdı, ona hakaretler yağdırdı, “komedyen” ve “diktatör” dedi, Amerika’dan gönderilen paranın önemli bölümünün kayıp olduğunu öne sürüp yolsuzluk imasında bulundu.
ABD ile Ukrayna arasında, hatta Trump ile Zelenski arasında kişisel seviyede yaşanan anlaşmazlığın temelinde bu anlaşmanın yattığı yaygın kanaat. Dün Başkan Trump’ın Ulusal Güvenlik danışmanı Mike Waltz FoxNews kanalında Zelenski’ye mesaj verdi ve “Tonlarını düşürmeliler ve duruma yeniden bakıp anlaşmayı imzalamalılar” dedi.
Zelenski ise anlaşmayı müzakere etmek, anlaşmaya ABD’nin ülkesine güvenlik garantisi verme maddesini eklemek istediğini söylüyor, “Anlaşmaya açığım ama anlaşma üzerinde çalışmalıyız” diyor.
Zelenski’nin dünkü konuğu Trump’ın özel temsilcisi Kellogg’du.
Zelenski dün Başkan Trump’ın Rusya ve Ukrayna Özel temsilcisi Keith Kellogg ile bir araya geldi. Konu, Ukrayna-Rusya barışıydı ama anlaşma metni de ister istemez masadaydı.
Görüşme sonrası ortak basın toplantısı yapılacaktı ama Amerikan tarafı basın toplantısından son anda vazgeçti. Bunun üzerişne Zelenski görüşmeyi kendi sosyal medyasından anlattı.
“Amerikan gücünün hissedilmesi bizim ve tüm özgür dünya için önemli” diyen Zelenski’nin paylaşımı şöyle:
“Kellogg ile verimli bir görüşme yaptım. İyi bir tartışma, önemli pek çok ayrıntı. Ukrayna’ya ve Ukrayna halkına tüm yardımları için ABD’ye minnettarım. Amerikan gücünün hissedilmesi bizim ve tüm özgür dünya için önemli.
Cephedeki durum, esirlerimizin nasıl iade edileceği ve güvenlik garantileri üzerine detaylı konuştuk.
Bu savaşın ilk saniyesinden itibaren Ukrayna barış istedi. Barışı kalıcılığını sağlamalıyız ve sağlayabiliriz de. Sağlamalıyız ki Rusya bir daha asla savaşla gelmesin.
Ukrayna, ABD başkanıyla güçlü, etkili bir ticaret ve güvenlik anlaşması yapmaya hazır. Sonuca ulaşmak için en hızlı ve en yapıcı yolu önerdik. Ekibimiz 7/24 çalışmaya hazır. Başarı hepimiz birleştirir. Ukrayna ile ABD’nin güçlü ilişkileri tüm dünyanın faydasına.”
