İnsan dilinin en önemli bilişsel temellerinden biri, duyularımızla algıladığımız gerçek dünya olguları ile bu olguları ifade etmek için kullandığımız sesler arasında bağlantılar kurabilme yeteneğimiz. Bu sesler – kelimeler – dilin yapı taşlarıdır.

Bilim insanları, bu yeteneğin yalnızca insanlara özgü olup olmadığını uzun zamandır sorguluyorlardı. 12 Şubat’ta PLOS Biology dergisinde yayımlanan bir çalışma, makakların da benzer yeteneklere sahip olabileceğini öne sürdü. Araştırma, bu maymunların resimlerle kelimeler arasında bağlantılar kurabildiğini ve bu bağlantıların farklı insanların söylediği kelimelerle bile sürdüğünü buldu.

Çapraz Modal İlişki Nedir?

Çalışmanın yazarlarından Luis Lemus, Popular Science dergisine birçok hayvanın farklı duyusal raporları tek bir gerçek dünya olgusu olarak anlama yeteneğine sahip olduğunu, ancak bir kelimenin öznesiyle nasıl ilişkilendiğini anlamak için gereken soyut bağlantıları kurma yeteneğinin daha nadir olduğunu anlattı.

Lemus, çapraz modal ilişkinin, örneğin işitsel ve görsel duyuların, kendi aralarında bağlantılı ya da eşdeğer olarak algılanması anlamına geldiğini söyledi. Bir sivrisineğin düzensiz vızıltısının, o böceğin uçuş şekliyle doğal olarak eşleştiğini anlıyoruz. Bu yetenek, çoğu hayvan türünde mevcut gibi görünüyor ve çok duyulu entegrasyon için evrimsel olarak korunmuş bir mekanizmayı öne sürüyor.

Kelimelerle Görsel Nesneler Arasındaki Bağlantı

Ancak “sivrisinek” kelimesinin, o böceği ifade ettiğini anlamak farklı bir fenomen. Bu sesin kendisiyle doğrudan bir bağlantısı yoktur; soyut bir etiket olarak kabul edilir. Lemus, bu durumun “görsel nesne ve onun sözel etiketi arasındaki bağlantının açıkça edinilmesi gerektiği” anlamına geldiğini belirtti.

Makakların bu tür bağlantıları öğrenme yeteneğine sahip olup olmadığını incelemek için, araştırmacılar hayvanlara çeşitli sesler (insan kelimeleri veya maymun sesleri) dinletti ve her sesin ardından ekranda belirli bir görüntü gösterdi. Maymunlar, her sesi ilişkilendirdikten sonra, farklı konuşmacıların seslerini tekrar dinleterek bağlantının devam edip etmediğini test ettiler.

Sonuçlar ve Gelecek Araştırmalar

Çalışma, maymunların sesleri eşdeğer, ancak aynı olmadığını algıladığını gösterdi. İlk bağlantıları kurmak uzun sürse de, sonraki bağlantılar çok daha hızlı gelişti. Lemus, bu durumun maymunların böyle bağlantıları öğrenmek için öncelikle kavramı anlamaları gerektiğini gösterdiğini belirtti.

Maymunların yaşı, ilk bağlantıları kurma hızını etkiledi gibi görünmektedir. Ancak Lemus, bu durumu doğrulamak için daha fazla araştırma yapılması gerektiğini vurguladı. Ayrıca, maymunların kelimeleri telaffuz edememelerinin öğrenmelerini nasıl etkilediği de araştırma alanlarından biridir.

İnsanın Beynini Anlamak İçin Önemli Araştırmalar

Maymunların proto-dilsel bağlantılar geliştirme yeteneği üzerine yapılan bu araştırma, insan beynini anlama konusunda da önemli sonuçlar doğurabilir. 

Lemus, “Maymunlardaki karmaşık bilişsel fenomenlerin incelenmesi, düşünme mekanizmalarını anlamak açısından önemlidir” dedi.