Koç Üniversitesi-TÜSİAD Ekonomik Araştırma Forumu (EAF) için Doç. Dr. Cem Çakmaklı tarafından hazırlanan “Ekonomik ve Finansal Durum Endeksleri Güncel Tahminleri” Ocak 2025 Ekonomik Görünüm raporu, Türkiye ekonomisinin güncel durumuna ilişkin görünümü ortaya koydu.
Ekonomik Durum Endeksi’nin (EDE) ocak ayında bir önceki aya göre yüzde 0,1 artarken, Finansal Durum Endeksi’nde (FDE) yüzde 0,2 yükseliş oldu. Alt göstergelerde ise kırılganlıkların devam ettiği belirtildi.
İşgücü piyasasında hafif bir düşüş oldu
Raporda, sanayi üretim endeksi verisinde aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 4,9’luk yüksek bir artış gözlendiğine işaret edilirken, işgücü piyasasında ise aralık ayında toplam istihdamda yüzde 0,2’lik hafif bir düşüş olduğu görüldü. PMI verileri de ocak ayında 48 ile 50 olan eşik değerin altında kaldı. Kapasite kullanım oranı da aralık ayına göre azalırken, günlük yayınlanan (mevsimsellikten arındırılmış) elektrik tüketimi verisinde ocak ayında önceki aya göre yüzde 0,9’luk bir düşüş izlendi.
Bütün bu bileşenler EDE’de devam eden durağanlığın yerini 2024’ün son çeyreğinde güçlü bir artışa bıraktığını gösterdi.
Son çeyrekte yaşanan sıkılaşma
Finansal Durum Endeksi (FDE) ocak ayında bir önceki aya göre yüzde 0,2 arttı. Aralık ve kasım aylarındaki değişimin sırasıyla yüzde 0,1 ve yüzde – 0,1 olmasıyla finansal koşullarda son çeyrekte yaşanan sıkılaşma da gözler önüne serildi.
FDE’in alt bileşenlerinde ocak ayında brüt rezervlerde düşüş, Türkiye’nin 5 yıllık CDS priminde 250’li seviyelerde seyir, ocak ayının ilk yarısında kredilerde hemen her kategoride reel olarak yüzde 2’lik düşüş oldu.
2019’un ikinci yarısından bu yana hesaplanan EDE ve FDE endekslerine bakıldığında 2020’nin ilk yarısındaki pandemiyle oluşan ekonomik daralma ve sonrasındaki toparlanma dikkat çekerken, finansal durum 2021’in ikinci yarısındaki düşüşe geçerek 2023’ün ikinci yarısında da toparlanmaya geçtiği görüldü.
Ekonominin durgunluğa girme olasılığı
Raporda, EDE ve FDE’nin ortak hareketlerinden yola çıkarak kısa vadede ekonominin durgunluğa girme olasılığı ise 2007’den günümüze kadar dönemde 2008 Küresel Krizi, 2018 kur atakları ve 2020 pandemi başlangıcı sürecinde yükseldi. Son olarak 2024 Eylül’de yüzde 30’a yaklaşan resesyon olasılığı yüzde 17 seviyesinde hesaplandı.
“Finansal koşulların sıkılaşması gerekiyor”
EAF Forum Direktörü Prof. Dr. Selva Demiralp’in yorumu ise şu şekilde oldu:
“Cem Çakmaklı tarafından hazırlanan finansal durum ve ekonomik durum endeksleri son çeyrekteki ivmelenmenin ocak ayı itibarıyla sönümlenmeye başladığına işaret ediyor.
Finansal durum endeksi (mavi çizgi), ekonomik durum endeksi (turuncu çizgi) için bir öncü gösterge işlevi görüyor.
Finansal durum endeksindeki durağanlık, TCMB’nin son üç indirimine rağmen finansal koşullarda bir gevşeme olmadığı ve mevcut sıkılık korunduğu sürece enflasyon patikasında gevşeme olmayacağı şeklinde yorumlanabilir.
Öte yandan %24’lük enflasyon hedefine ulaşabilmek için mavi çizginin biraz daha aşağı gelmesi (yani finansal koşulların sıkılaşması) gerekiyor ki ekonomik durum endeksi de onu takip edebilsin.”
