Günümüzün hızlı, karmaşık ve duygusal açıdan yoğun yaşamında insanlar, ilişkilerinde, iş hayatlarında, dostluklarında ve aile içinde çoğu zaman kendilerinden fazlasını vermeye yatkındır.
Daha fazla anlayış göstermek, daha çok çaba sarf etmek, daha fazla sevmek, daha hızlı affetmek, karşılık beklemeden fedakârlık yapmak…
Tüm bunlar iyi niyetle yapılan davranışlardır; ancak zamanla kişinin kendini tükettiği, kıymetinin bilinmediği, hatta suistimal edildiği bir döngüye dönüşebilir.
Ne yazık ki, çoğu zaman fazlasını vermek sizi değerli yapmaz — görünmez kılar.
Fazlası Alışkanlığa, Alışkanlık Beklentiye Dönüşür
İnsanoğlu alışkanlıkla yaşar.
Sürekli verilen bir şey, bir süre sonra “hak” gibi algılanır.
Karşınızdaki, verdiğiniz emeği bir ayrıcalık değil, bir zorunluluk gibi görmeye başlar.
İyilik, karşılık beklenmeden yapılır evet — ama kıymeti ancak fark edildiğinde var olur.
Sürekli veren siz olduğunuzda, bir noktadan sonra verdiğiniz şey “değerli” olmaktan çıkar, “normal”leşir.
Bu durum, özellikle çocuk yetiştirirken çok daha belirgin hale gelir.
Çocuklara Fazlasını Vermek, Emek Verme Şansını Ellerinden Almaktır
Çocuklarımıza, eksik kalmasınlar diye her şeyi vermek istiyoruz.
Bizim yaşamadıklarımızı yaşasınlar, sıkıntı çekmesinler, istediklerine hemen ulaşsınlar istiyoruz.
Ama bazen “fazla vermek”, onların öğrenme, gelişme ve minnet duyma duygularını köreltir.
Çocuk, bir şeyi talep etmeden, uğruna çaba harcamadan, sabretmeden elde ediyorsa, o şeyin kıymetini öğrenemez.
Her şeye kolay ulaşan bir çocuk, neye sahip olduğunu fark etmez.
Emeğin, sabrın, isteğin ve azmin değerini kavrayamaz.
Halbuki biraz beklese, biraz istese, biraz çabalasa — sonuç çok daha anlamlı olur.
Fazla vermek, her zaman iyilik değildir.
Bazen öğretme fırsatını elinden almaktır.
Karşılıksız Hizmetin Karşılığı Olmaz
İş hayatında da, özel ilişkilerde de bu durum değişmez.
Bedel ödenmeyen şey, çoğu zaman değer görmez.
İnsanlar; zaman harcamadıkları, para ödemedikleri, duygusal emek koymadıkları bir şeyin kıymetini bilmezler.
Yaptığınız işi karşılıksız sunduğunuzda, bir süre sonra insanlar bunun sizin için kolay olduğunu sanır.
Halbuki her şeyin bir bedeli vardır: zamanınızın, emeğinizin, varlığınızın…
Bu demek değil ki her şeyi paraya dökün.
Ama şunu bilin: emek, ancak karşılık gördüğünde anlam kazanır.
Aksi hâlde bir süre sonra sizin verdiğiniz değer, karşı taraf için görünmez hale gelir.
Sevgi de Fazla Verilince Kıymetini Yitirir
Sevginin sonsuz olması gerektiğini düşünürüz hep.
Koşulsuz, sınırsız, karşılıksız…
Ama insan ilişkilerinde, sevgiyi de yerli yerinde vermek gerekir.
Çünkü ölçüsüz verilen sevgi, bir noktadan sonra kanıksanır.
Karşınızdaki kişi, bu sevgiyi hak ettiğini düşünmeye başlar — hiç çaba göstermeden.
Vermenizi doğal karşılar, ama karşılık vermeyi unutabilir.
Ve bu dengesizlik zamanla ilişkiyi yıpratır.
Sevgi güzel bir şeydir, ama kıymeti ancak karşılıklı olduğunda hissedilir.
Sınır Çizmek, Değerin Başlangıcıdır
Sürekli vermek, her sorunu çözmek, her an orada olmak — dışarıdan güçlü görünse de, içeriden tüketicidir.
Hayır diyebilmek; hem kendinize duyduğunuz saygının, hem de karşınızdakine öğreteceğiniz değerin temelidir.
Sınırlar, insanların sizi ciddiye almasını sağlar.
Sizi tüketmeden, gerçekten anlamak isteyenler o sınırlara saygı duyar.
Ve unutmayın, sınır koymak kimseyi dışlamak değildir — kendinizi korumaktır.
Kıymet Gördüğün Yerde Kal, Değersiz Görüldüğün Yerden Uzaklaş
Hayat, değerinin anlaşılmadığı yerlerde vakit kaybedince ağırlaşır.
Sürekli veren olmak yorucudur.
Sizi gören, emeğinizi fark eden, “teşekkür ederim” demeyi bilen insanların arasında olun.
Çünkü herkes her şeyi hak etmez.
Tıpkı sevgi gibi, fedakârlık da ancak hak edene verildiğinde anlamlıdır.
Sonuç olarak: Fazlasını verdiğiniz hiçbir yerde kıymetinizin bilinmesini beklemeyin.
Çünkü insanlar, sınırlarınızı sizin çizmenizi bekler.
Kendinizi koruyarak, zamanında ve yerinde vermek; hem sizin değerinizin anlaşılmasını sağlar, hem de karşınızdakinin gerçekten takdir etmesine imkân tanır.
Unutmayın:
“Her şey kararında güzeldir. Fazlası kıymet değil, yük getirir.”
