Türkiye’nin online dış ticaret dengesinde ithalat lehine gelişmeler hız kesmeden devam ediyor. 2024’te ilk kez açık veren dijital ticarette, 2025’in ilk iki ayında e-ithalat, e-ihracatın iki katına ulaştı. Artan açık karşısında yasal düzenlemeler de hız kazandı.
Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre 2025 yılının Ocak-Şubat döneminde yabancı kartlar ile yurtdışından yapılan online satışların toplam değeri 23,4 milyar TL olurken, aynı dönemde yerli kartlar ile yurtdışından yapılan online alışverişlerin değeri 43,8 milyar TL’ye ulaştı. Böylece dijital ticaret dengesi, 2024’ün ardından bu yıl da ithalat lehine açık vermeyi sürdürdü. Geçmiş yıllarda söz konusu alanda net ihracatçı olan Türkiye, online dış ticarette 2024 yılında 217,9 milyar TL e-ithalat karşılık 158,9 milyar TL e-ihracat ile ilk kez net ithalatçı konumuna geçmişti. Geçen yılın tamamında online dış ticaret açığı 59 milyar TL’yi bulmuştu.
Küresel online ticaret sitelerinin agresif kampanyaları, platformların özel fiyatlamaları ve gümrük muafiyet sınırlarının etkisiyle yurtdışından alışveriş geçen yıl hızla arttı. Özellikle Çin menşeli ürünler başta olmak üzere, tekstilden elektronik eşyalara kadar birçok kategoride Türkiye’ye yoğun bir mal girişi yaşandı. Burada da Temu ve Shein gibi Çin merkezli online ticaret siteleri başı çekti. Çin devleti tarafından desteklenen bu sitelerin agresif pazarlama teknikleri ile e-ithalatın hızla artması, yerli üreticiler ve küçük e-ticaret satıcıları açısından ciddi bir rekabet baskısı oluşturdu. Bunun üzerine 2024 yılı ortasından itibaren çeşitli yasal düzenlemeler devreye alınmaya başlandı.
İthalatı zorlaştıran kararlar devrede Geçen yıl kargo ile yurt dışından gümrüksüz alışveriş sınırı 150 ’dan 30 Euro’ya düşürülürken, gümrük vergisi de Avrupa Birliği’nden gelen siparişlerde yüzde 30’a, diğer ülkelerden gelen siparişlerde ise yüzde 60’a çıkarıldı. 2025 yılı başından bu yana da sürecin devamı niteliğinde yeni adımlar atıldı. Kasım ayına gelindiğinde ise yurt dışı siparişleri için yeni limit belirlenerek ürünlerin fiyatına kargo ücreti de eklenmeye başlandı. Aralık ayında yurt dışı siparişleri için yeni limit kargo ücreti dahil 27 Euro oldu. 1 Nisan 2025’te yürürlüğe giren yeni E-Ticaret Yönetmeliği ile de yurtdışından satılan ürünlerin güvenliğine, içerik şeffaflığına ve tüketici bilgilendirmesine yönelik zorunluluklar getirdi. Yanı sıra aynı yönetmeliğe göre Türkiye’de satış yapan online ticaret sitelerinin Türkiye’de temsilcilik bulundurması zorunluluğu yürürlüğe girdi.
Yerli şirketler destekleniyor
Online ticarette ithalat zorlaştırılırken ihracatı ise destekleyecek kararlar hayata geçirildi.
Örneğin tacir olmayan bireysel satıcılar için kimlik bilgilerinin kamuya açık gösterimi zorunluluğu kaldırıldı, ancak aracı platformlara bildirme yükümlülüğü getirildi.
KEP (Kayıtlı Elektronik Posta) adresi zorunluluğu kaldırıldı, böylece küçük işletmelerin giriş bariyerleri düşürüldü. Denetimler sıkılaştırıldı, özellikle gümrükten geçiş sürecinde beyan ve etiketleme kontrollerine ağırlık verildi.
E-ticaret sektörü temsilcileri, artan ithalatın yerli üreticileri zorladığını ancak düzenlemelerle denge sağlanabileceğini belirtiyor. Türkiye’nin dijital pazarda büyümeye devam etmesi için hem yerli platformların desteklenmesi hem de yabancı satışlara karşı adil rekabet ortamının korunması gerektiği vurgulanıyor.
Temu her an kullanıma kapanabilir
Tüm bu kararlar bir anlamda Türkiye’de herhangi bir temsilciliği bulunmamasına rağmen 20 yıldır ülkede faaliyet gösteren yerli üreticilerin tahtını zorlayan Temu adına alındı desek yeridir. Zira e-ithalatta yüzde 80’e yakın pazar payı olan Temu’nun, aktif kullanıcı sayısı Türkiye’de 10 milyona ulaşmış durumda. Platformun günlük kullanıcı sayısı ise 1.4 milyon seviyesinde.
E-ticaret şirketlerinin kasım ayında öne çıkan verilerine göre Temu, erişim bazında Türkiye’de ilk üçe çoktan girdi bile. Trendyol ilk sırada, Hepsiburada ikinci sırada, Temu ise üçüncü sırada yer aldı.
Aktif kullanıcı sayısında Amazonu geride bırakan şirketin geleceği şu an belirsizliğini koruyor. Zira, Ticaret Bakanlığı’nın 30 Ekim 2024’te Resmi Gazete’de yayımlanan “Uzaktan İletişim Araçları Yoluyla Piyasaya Arz Edilen Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği” kapsamında, 1 Nisan 2025’ten itibaren yeni düzenlemeler yürürlüğe girdi.
Bu yönetmeliğe göre Türkiye’de temsilciliği bulunmayan yurt dışı menşeli e-ticaret platformlarının Türkiye’de faaliyet göstermesi için yerel bir temsilci atamaları gerekiyor. Bu şartı yerine getirmeyen platformlar, Türkiye’deki faaliyetlerini sürdüremeyebilir. Bu da Temu’nun her an kapanabileceği ve online dış ticarette dengelerin yeniden e-ihracat lehine gelişebileceği anlamına geliyor.
