Deprem, İstanbul’a kendini kuvvetli biçimde hatırlattı. Silivri-Büyükçekmece açıklarında Marmara denizinde ve Kumburgaz fayı diye adlandırılan fayda meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki deprem ve onu izleyen 50’den fazla artçı deprem ülke gündemini baştan sona değiştirdi, herkesin gözü deprem uzmanlarına döndü.
Çoğu uzmana göre 6.2’lik deprem, esas beklenen ve 7.2-7.4 büyüklüğünde tahmin edilen büyük İstanbul depremini hızlandırıcı bir rol oynamış, o deprem için biriken enerji miktarını arttırmış olabilir. Başta Prof. Dr. Naci Görür olmak üzere bu uzmanlara göre İstanbul hala büyük depremini bekliyor.
Öte yandan sayıları az da olsa başka bazı uzmanlar tam tersi görüşte. Marmara’daki faylardaki enerjinin bir miktarının boşaldığına işaret ediyorlar ve “Belki de böyle 6.2-6.4 gibi depremlerle fayın geri kalanı da parça parça kırılır” diyorlar.
Ancak tabii bir de matematik var. 7.2 büyüklüğünde deprem üretecek bir enerji, kabaca 30 tane 6 büyüklüğünde depreme denk geliyor.
Uzmanların görüşleri şöyle:
Prof. Dr. Naci Görür: İstanbul’da Marmara Denizinde, Kumburgaz fayı üzerinde çok deprem oluyor. Değişik büyüklükte. Bunlar Marmara’da beklediğimiz büyük deprem değil. Bunlar bu fayın biriktirdiği stresi artırıyor. Yani kırılmaya zorluyor. Burada asıl deprem daha büyük ve 7’nin üzerinde olacak. Deprem deprem olduğu zaman konuşulmayacak kadar önemli bir konudur. Depremin olmadığı zaman konuşup önlem almak lazım. Bunu başta hükümet, sonra belediye ve halk el ele vererek kenti depreme hazırlaması lazım. Kentsel dönüşüm, bina yapmak kenti depreme hazırlamak değildir. Deprem dirençli kent apayrı şeydir. Artık gerekeni halk yapmalıdır. Yapacağı şey gözetim ve denetimdir.
Prof. Dr. Celal Şengör: Büyük İstanbul depremi geliyor. Bu kaçınılmaz. Muhtemel 7 büyüklüğündeki bir deprem, bugünkü depremin 30 tanesine karşılık geliyor. İstanbul depremi 4 şiddetinde hissetti. Büyükçekmece ve Silivri 5 şiddetinde hissetti. 130 kilometrenin tek seferde kırılma ihtimali çok yüksek. O, Büyük İstanbul Depremi. Bu olduğu takdirde üreteceği büyüklük 7,2.
Dr. Savaş Karabulut: Jeofizik mühendislerinin yaptığı odak mekanizma çözümüne göre bugünkü deprem direkt kuzey Anadolu fay zonunun orta segmenti olarak isimlendirdiğimiz Kumburgaz segmenti ile uyumlu. Depremin olduğu yer de tam bu segmentin üstü. Bu 6.2’lik deprem ve artçıları bu orta kola ek bir gerilme yükleyerek tetiklenme sürecini başlatabilir. Daha önceki Silivri depremi orta kolun kuzeyinde olmuştu bugünkü ise çok daha yakınında ve hatta üzerinde. Bu beklenen depremin öncüsü karakterini taşıyacak bir davranışa karşılık gelebilir. Mevcut depremlerin hepsinin haritalanması, yeraltındaki kayma vektörlerinin çıkarılması, deprem sismolojik zonun odak noktasına yani çekirdeklendiği ilk yere karşılık geliyorsa bu bize bugünkü depremin büyük bir depremin habercisi olduğunu söylüyor.
Batuhan Öğüt: Kumburgaz ve Avcılar segmenti aynı anda çalışırsa 7,0-7,5 arası bir deprem üretebilir. Marmara sadece Marmara Denizi içindeki faylarca risk altında değil. Ayrıca Batı Karadeniz çukuru batısında bulunan ve Karadeniz’in depremselliği açısından en riskli bölge olan Shabla bölgesinde 544 yılında 7,5 büyüklüğünde bir deprem üretmiş Batı Karadeniz Istıranca fayınca da risk altında. Bu fay düz hesap 1500 yıldır hiç kırılmadı ve büyük deprem üretmedi, ortalama 750-1500 yılda bir deprem üretmesi gereken bu fayın 1.500 yıldır deprem üretmemesi büyük depremin yaklaştığını göstermekte” diyen Öğüt, sözlerine şöyle devam etti: “Bu deprem, beklenen büyük İstanbul depremini daha da öne çekecek etkiye sahip. Kahramanmaraş depremleri öncesinde çok kez uyarı yapmış hatta kırılacak fayı söylemiş ve tam olarak nereden başlayıp nereye kadar kırılacağını da yazmıştım. Marmara bölgesi için de uyarıyorum, temkinli olunmalı.
Prof. Dr. Okan Tüysüz: 6.2’lik sarsında büyük bir depremin öncüsü olabileceği endişesiyle önemli. Burası fayın kilitli olduğu, yani stres biriktirdiği bir bölgedir. Bu strese dayanamayan fayın bazı kesimleri kırılıp bu tip depremler üretiyor. Beklenen 7 büyüklüğündeki depremin enerjisini boşaltmak için yaklaşık 30 tane 6 büyüklüğünde deprem olması gerekir. Burada bir miktar enerji boşaltmıştır ama bu bizim beklediğimiz 7’nin üzerindeki depremi çok etkileyebilecek bir deprem değildir.
Prof. Dr. Ziyadin Çakır: Büyük depremin beklendiği noktada değil, gerilimi artırdı. Deprem büyük depremin beklendiği yerde olmadı ancak ana fay üzerinde meydana gelen sarsıntının gerilimi artırdı. Deprem, büyük depremin beklendiği noktaya yaklaşık 30 km uzaklıkta meydana geldi. Bu beklenen deprem değil.
Prof. Dr. Sedat Türkmen: Depremin meydana geldiği yer Marmara Denizi’ndeki fay hattının içerisinde olan bir kırık hat ama büyük Marmara depremi endişesi hala sürüyor çünkü fayın uzunluğu Marmara Denizi boyunca uzanıyor. İstanbul, yapı stoku açısından riskli bölgeleri içerdiği için önemli. Belki bu depremin arkasından tedbirler artırılır. Sevindirici yanı şu ana kadar herhangi bir yıkım veya hasar oluşmaması. Bu olumlu bir gelişme. Artçı depremler olacak ama bundan sonra çok büyük artçılar olmaz. Büyük depremlerin arkasından 4, 4,5 ve 5 gibi artçılar meydana gelir. Bu sarsıntılar bir miktar daha devam eder. Büyük Marmara depremi 7’nin üstünde bekleniyor. Bu kırık hattı Silivri açıklarında yer alan daha önce de sürekli küçük depremler oluşturan bir eklem yeri. Burada da beklenen bir depremdi bu. Büyük Marmara depremi henüz olmadı.
“Azar azar kırılır, enerjisi sönümlenir” diyenler de var
Bu depremin İstanbul için beklenen büyük deprem olmadığını, hatta tersine o depremi hızlandırıcı etki yapabileceğini söyleyen uzmanların tam tersini savunanlar da var.
Onların görüşleri de şöyle:
Prof. Dr. Hasan Sözbilir: Bu büyüklükteki depremin Kuzey Anadolu Fayı üzerinde olduğunu görüyoruz, yani beklenen İstanbul depreminin kırığının bir kısmında, batı kısmında gerçekleşen bir deprem. Silivri’ye yaklaşık 25-24 kilometre uzaklığı var. Deprem bu şekliyle eğer tamamlandıysa ucuz kurtulduk diyebiliriz aslında. Aslında bu da bir İstanbul depremi. Tabii bilimsel anlamda İstanbul’un güneyinden geçen o parçaların tek parça mı olduğu, üç parça mı olduğu, iki parça mı olduğu tartışması bilimsel olarak devam ediyor. Şu anda büyük bir parçanın kırılmadığını anlıyoruz, yani fayın tümü kırılmadı. Sadece bir yeri kırıldı. Tümünün kırılması daha çok 7,4 7,5 gibi kabul ediliyor. Dolayısıyla bu şekilde parçalı kırılması da aslında iyi bir şey. Tek bir parça olarak kırılsa büyük bir deprem üretecek. Böyle altılı, beşli parçalar kırıla kırıla biriken enerji sönümlenirse çok daha iyi olur.
Jeofizik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Burak Çatlıoğlu: Bu sarsıntının beklenen büyük İstanbul depremi olduğunu tahmin ediyorum. Bu hattın doğusu 1999 İzmit depreminde, batısı da 1912 Mürefte depreminde kırılmıştı. Ortada kırılmayan burası kalmıştı, burası da kırıldı.
Prof. Dr. Şener Üşümezsoy: Adalar’da kırılması beklenen fay ölü durumda. Bu bahsettiğim alana ilişkin en fazla 6.5 büyüklüğünde bir deprem ya da 6.1-6.2 büyüklüğünde iki deprem bekliyordum. Bu aşamadan sonra 6.1-6.2 büyüklüğünde bir deprem daha olabilir ancak ikiz deprem diyebileceğimiz yakınlıkta bir deprem beklemiyorum. Marmara Denizi depremleri bitti.
