Modern Türk resim sanatının ve Türk müzeciliğinin öncü ismi Osman Hamdi Bey’in daha önce sadece bir siyah beyaz fotoğrafta görülen “kayıp” resmi ‘Kahve Hazırlayan Kadınlar’ Londra’daki oryantalizm müzayedesinde 1 milyon 16 bin sterline (yaklaşık 52,5 milyon lira) alıcı buldu. Resmin 1-1,5 milyon sterline satılacağı tahmin ediliyordu, tahmin alt sınıra yakın tuttu. Resmin alıcısı açıklanmadı.
Osman Hamdi Bey tarafından 1881’de yapılan tabloyu kamuoyu Osmanlı döneminin meşhur fotoğrafçıları Sébah & Joaillier koleksiyonundaki bir siyah beyaz fotoğraftan biliyordu. Tablo en azından 1910 yılından beri kimse tarafından görülmemişti, çünkü özel bir koleksiyonda, Türkiye dışında bir evde asılıydı.
1910’da Gürcistan’da yaşayan sanat koleksiyoncusu Prens Sadiq Yadigarov’un satın aldığı tablo, Yadigarov’un oğlu Archil’e, 1930’lardaysa evlilik yoluyla Archil’le akraba olan Viyana’daki özel bir koleksiyoncuya geçti ve 2008’e kadar miras yoluyla onda kaldı.
Muhtemelen Topkapı Sarayı’ndaki hayali bir harem olan zengin fayanslı, sütunlu bir iç mekanın tasvir edildiği eserde, ellerini yıkayan iki genç kadının kahve hazırlama ritüeli resmediliyor.
Kompozisyon, Osman Hamdi Bey’in ustalık eserlerinden biri olarak görülüyor. Eserin üst kısmında kufi yazı tipiyle besmele ve Kur’an-ı Kerim’in Hud Suresi’nin 88’inci ayetinin bir kısmı olan “Başarmam ancak Allah’ın yardımıyladır” anlamına gelen bir ifade yer alıyor.
İstanbul’dan Viyana’ya, ardından Londra’ya…
Sotheby’s Avrupa Resimleri Kıdemli Uluslararası Uzmanı Claude Piening eserin beklenmedik bir keşif olduğunu söyledi ve Britanya’ya gelişini şöyle anlattı:
“Tablo daha önce Gürcistan ve Azerbaycan’da bulunan koleksiyonlarda yer alıyordu. Resmin de İstanbul’dan bu ülkeler üzerinden Viyana’ya ulaşmış olması mantıklı. Uzun yıllardır tanıdığım bir beyefendi bana bu tabloyu önerdi. Kendisi bu tabloyu birkaç yıl önce, neredeyse 75 yıldır elinde bulunduran Avrupalı bir aileden satın alan başka birinden satın almıştı.
Küçük ölçekte yapılmış, Latin harfleriyle imzalanmış ve tarih atılmış. Bu da resmin bir Türk koleksiyonundan ziyade bir Avrupa koleksiyonu için yapıldığını gösteriyor. Bence çok ama çok güzel bir resim çünkü mekanı çok saygılı bir şekilde tasvir ediyor.
İki kadın, kahve servisi yapmadan önce ellerini yıkıyor. Yan tarafta kahve sürahisini ve onlar tarafından doldurulmayı bekleyen kahve fincanlarını görebilirsiniz.”
