Amerikan Anayasasının temel hak ve özgürlüklerle ilgili ilk 11 ek maddesinden beşincisi, herkesin adil yargılanma hakkına sahip olduğunu, bunun da yargıç karşısına çıkarılma hakkını da içerdiğini söyler.
Burada önemli ayrım anayasanın bu hakkı sadece Amerikan vatandaşlarıyla sınırlı tutmaması, ‘herkesi’ kapsadığını söylemesi.
Yani turist olarak bu ülkeye gitseniz ve bir suç işleseniz bile Amerikan Anayasasının verdiği haklardan yararlanarak yargılanmanız gerekir ve hakkınızdaki kararı ancak mahkemeler verebilir, polis veya Amerikan hükümeti değil.
Bu basit konu Amerika’da son 100 günün ana tartışmalarından biri; çünkü Amerikan hükümeti ve Başkan Donald Trump ülkedeki yasa dışı göçmenlerin bu yargılanma hakkına sahip olmadığını düşünüyor ve onları sokakta, evlerinde, işyerlerinde yakalayıp sınır dışı ediyor. Bu yöntemle yani mahkeme karşısına çıkarılmadan şu ana kadar onlarca uçak dolusu insan ülkeden atıldı.
Ama neredeyse her sınır dışı işlemi için de davalar açıldı ve mahkemeler sık sık yönetimin bu idari yetkisini sınırlıyor, ‘Sınır dışına sen değil ben karar veririm’ diyor. Trump yönetimi ise defalarca bu mahkeme kararlarını tanımadan işlem yaptı. Bu çeşit insanlar, yani mahkeme kararına rağmen sınır dışı edilenler içinde en ünlüsü El Salvadorlu bir isim. Daha önce bir mahkemenin onun El Salvador’a gönderilmesine ilişkin bir yasak kararı olmasına rağmen bu kişi El Salvador’a gönderildi. Mahkeme onu götürecek uçağın kalkmasına izin vermediği halde uçak kalktı. Trump yönetimi bu kişi için ‘Hay Allah yanlışlıkla yolladık ama artık geri getiremeyiz’ dedi. Bunun üzerine Amerikan Anayasa Mahkemesi karar alıp o kişinin geri getirilmesini emretti ama yönetim bu kararı da uygulamıyor.
Başkan Donald Trump NBC televizyonunun sorularını cevapladı. Kaydı cuma günü yapılan ama dün yayınlanan programda sunucu Trump’a defalarca Amerikan Anayasasının ülke sınırları içindeki yabancılara da adil yargılanma hakkı tanıyıp tanımadığını sordu, Trump her seferinde “Bilmiyorum, ben avukat değilim” cevabını verdi.
Trump, konuya ilişkin “çok başarılı avukatlarla çalıştığını” belirterek, Yüksek Mahkeme’nin kararlarına uyacaklarını ifade etti.
ABD Başkanı Trump “Dünyanın en kötü ve en tehlikeli insanlarını sınır dışı etmeye çalışıyoruz ama mahkemeler yolumu kesiyor” diyerek yargıya tepki gösterdi ve bu konuda “Onları buradan cehenneme göndermek için seçildim. Fakat mahkemeler bunu yapmamı engelliyor” dedi.
