İsviçre’nin Cenevre kentindeki Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi CERN’deki büyük hadron çarpıştırıcısında yapılan deneylerden biri, kuşun atomlarıyla ilgiliydi. Bu deney sırasında hızlandırılan kurşun atomları birbirleriyle çarpıştırıldı. (Meraklısına deneyin bilimsel makalesi burada.)

Kurşun atomunun atom numarası 82. Yani bu atomun çekirdeğinde 82 tane proton var.

Kurşunlar CERN’ün hızlandırıcısında birbirine ters istikamette yol alırken deney gereği birbirleriyle çarpışmaları umuluyordu, nitekim yıllar süren deneyde trilyonlarca böyle çarpışma saptandı.

Bu çarpışmaların bazılarında (tam sayısıyla 86 milyar tanesinde) çarpışma sırasında kurşun atomunun çekirdeğinden üç proton koptu.

Bilin bakalım çekirdeğinde 79 proton barındıran atom hangisi? Tabii ki altın.

Yani bu çarpışmalar sırasında kurşun atomları altın atomlarına dönüştü.

Bu, biliyorsunuz Ortaçağ simyacılarının büyük hayaliydi. Kurşunu (veya bakırı, veya herhangi bir şeyi) altına çevirecek sihirli formülü arıyorlardı.

Tabii el yordamıyla bulunacak şeyler değil bunlar; bugünkü bilgimizle biliyoruz, radyoaktif süreçler olmadan, çekirdek bölünmesi veya birleşmesi sağlanmadan bir atomu diğerine çevirmek mümkün değil. Bu da zaten hem çok masraflı hem de çok tehlikeli olabilen bir şey. O yüzden Ortaçağda başarmak zaten imkansızdı.

21. yüzyılda amaç o olmadığı halde başarıldı.

Ama hemen heveslenmeyin. İnanılmaz bir masraf yapılarak 2015-18 yılları arasında CERN’de 86 milyar altın atomu elde edildi. 86 milyar size çok gözükmesin, bunca atomu bir araya getirdiğinizde hala 1 gramın 29 trilyonda biri kadar altın ediyor.

Ayrıca bir kötü haberim daha var: Bu ortaya çıkan altın atomları saniyenin binde birinden kısa bir süre altın olarak kaldılar, hemen ya yeniden kurşuna dönüştüler ya da başka bir şeye.

Ama olsun. Kurşundan atom yapıldı.