Cumhuriyet Halk Partisi’nin Cumhurbaşkanı adayı ve İstanbul’un seçilmiş belediye başkanı Ekrem İmamoğlu’nun 19 Mart sabahı şafak vakti gözaltına alınmasıyla birlikte para piyasalarında başlayan çalkalanma nihayet durmuş gözüküyor ve bir hasar tespiti ile muhasebe yapılıyor.
Türkiye, Mehmet Şimşek’in 2023 Haziran ayında Hazine ve Maliye Bakanı olarak göreve başladığı dönemde çok ciddi bir kur garantili mevduat vakasıyla karşı karşıyaydı. Şimşek ve yeni Merkez Bankası ekibinin hem Merkez Bankasına hem de Hazine üzerine çok ağır yük bindiren bu mevduat türünü ortadan kaldırabilmek için büyük çaba sarf ettiği biliniyor. Henüz hala sıfırlanamasa da bu mevduat artık çok azaldı. Bu azalış sırasında en büyük risk, mevduatın yeniden dövize yönelmesiydi, o dönem Hazine ve Merkez Bankası faizleri artırarak bunu da büyük ölçüde önlemiş, Türkiye’de dolarizasyonu yüzde 40 seviyesine kadar indirmişti.
Ama ardından 19 Mart vakası yaşandı ve Türkiye’de yerleşikler bir kez daha dövize yönelmeye başladı. Bu yönelim sonunda Merkez Bankası biriktirdiği rezervden 60 milyar dolara yakını haftalar içinde kaybetti, bu arada döviz mevduat hesaplarında da artışlar görüldü.
Ekonomi gazetesinden Şebnem Turhan’ın derlemesine göre, 25 Nisan haftasında yüzde 42,56 ile yılın zirvesine çıkan dolarizasyon oranı son iki haftada gerilemeye başladı. 9 Mayıs ile biten haftada dolarizasyon oranı yüzde 42,25’e inse de 14 Mart haftasının 2 puan üzerinde kalmaya devam etti.
Üç haftada 1.7 milyar dolar geriledi
19 Mart sonrası yabancının TL varlıklardan çıkışının yanı sıra yurtiçi yerleşiklerin de döviz mevduat artışı yaşandı. Merkez Bankası verilerine göre 19 Mart’tan sonra parite etkisinden arındırılmış olarak yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı 8 haftada 7.1 milyar dolar arttı. En hızlı artış 5.86 milyar dolar ile 21 Mart haftasında yaşandı. Son üç haftada ise yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatındaki artış yerini düşüşe bıraktı. 25 Mart, 2 Mayıs ve 9 Mayıs ile biten haftalarda yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı parite etkisinden arındırılmış olarak 1.68 milyar dolar geriledi. Gerçek kişilerin son üç haftada döviz mevduatı düşüşü parite etkisinden arındırılmış olarak 697.98 milyon dolar, tüzel kişilerin ise 985.73 milyon dolar azaldı.
Bu düşüş Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu haftalık verilerinde dolarizasyon oranının da gerilemesine neden oldu. BDDK haftalık verilerine göre 14 Mart haftasında TL mevduat 13 trilyon 2,8 milyar lira, yabancı para mevduatın TL karşılığı 7.42 trilyon lira, kur korumalı mevduat ise 798.8 milyar lira idi. Böylece TL mevduatın toplam mevduat içindeki payı yüzde 59,25 iken KKM ile yabancı para mevduatın toplam mevduat içindeki payı yani dolarizasyon oranı ise yüzde 40,25 seviyesinde bulunuyordu.
İki haftadır düşüş devam ediyor
19 Mart sonrası hızla artan mevduatları dolarizasyon oranının da yükselmesine neden oldu. TL mevduatın toplam içindeki payı da düşüşe başladı. 25 Nisan’da dolarizasyon oranı yüzde 42,56 ile yılın zirvesine çıkarken TL mevduatın payı da yüzde 57,43’e indi. Takip eden iki haftada ise dolarizasyon oranı düşüş eğilimine girdi. Dolarizasyon oranı 2 Mayıs haftasında yüzde 42,31’e, 9 Mayıs haftasında ise yüzde 42,25’e indi. İki haftadır dolarizasyon oranı düşüşü devam etti. KKM hariç yabancı para mevduatın toplam mevduat içindeki payı ise 25 Mart’ta yüzde 39,38 ile yılın zirvesine çıktı 9 Mayıs ile biten haftada 39,35 seviyesine geldi.
Şimşek DTH talebinin gerilediğine dikkat çekti
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek sosyal medya hesabından yaptığı açıklama zamanında attıkları doğru adımlarla finansal piyasalarda görünümün iyileştiğini belirterek “Yabancı para cinsi mevduat (DTH) talebi ve ülke risk primi (CDS) gerilerken rezerv birikimi yeniden başladı. Merkez Bankası brüt rezervleri haftalık 5.8 milyar arttı. Azalan küresel belirsizlikler, iyileşen finansal göstergeler ve ılımlı yurt içi talep dezenflasyon sürecine katkı sağlayacaktır. Programımızın nihai hedefi olan kalıcı fiyat istikrarına ulaşmak için politikalarımızı kararlılıkla uygulamaya devam edeceğiz” dedi.
