Türk Devletleri Teşkilatı veya Türk Dünyası Teşkilatı bu kez zirve toplantısını Macaristan’ın başkenti Budapeşte’de yaptı. Aslında Macaristan teşkilata tam üye değil, Türkmenistan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile birlikte gözlemci üye. O yüzden bu zirve önemli; çünkü belki gelecekte KKTC’de de yapılması mümkün olabilir.

Zirveye Türkiye adına Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan katıldı ve burada bir konuşma yaptı. Erdoğan, zirvede Kıbrıs Türklerinin hak mücadelesine omuz verilmesi çağrısında bulundu

İşte Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konuşmasından satır başları:

“İlk kez gözlemci ülkede gerçekleşmesi Macaristan’a verdiğimiz öncemin göstergesidir. Macaristan’ın teşkilatımız ile Avrupa ülkeleri arasındaki ilişkilerdeki rolüne büyük önem atfediyoruz. Macaristan’ın iş birliğimizin nişanesi olarak TÜRKSOY’a katılımını teşvik ettiğimizi belirtmek istiyorum.

“21 Mart Türk Devletleri teşkilatı Nevruz bayramı ilan edilecek”

Önümüzde gidilecek çok mesafe var. Sizlerle hedefe varacağımızdan şüphem yok. Nevruz bayramı kader ve gönül birliğimizin kültürel mirasıdır. Bundan böyle Nevruz ve Kutlama günü olarak ilan edilmesinden memnuniyet duyacağız. 15 Aralık gününün de dünya Türk dili olarak ilan edilmesini anlamlı bulacağız. Özbek kardeşlerimize şimdiden başarılar diliyorum. Özbekistan’ın üye olarak kabul edilmesinden büyük memnuniyet duyuyoruz.

“Gazze’deki trajediler sınır ötesini düşünmemiz gerektiğini hatırlatıyor”

Doğu ile batı arasında orta koridor stratejik güzergah olarak ortaya çıkıyor. Üye devletlerin desteğini bekliyoruz. Geçmişteki trajediler ve bugün Gazze’deki trajediler bizlere sınır ötesini düşünmemiz gerektiğini hatırlatıyor.

“Kıbrıs Türklerinin mücadelesine omuz verilmesini bekliyoruz”

Kıbrıs Türklerinin hak mücadelesine omuz verilmesini bekliyoruz. Ak sakallıların KKTC’deki toplantısını anlamlı buluyoruz. KKTC’nin bulunmadığı Türk dünyası aile fotoğrafı eksik kalacaktır. İnşallah uzak olmayan gelecekte KKTC’yi tam üye olarak kabul edeceğimiz günleri görmeyi ümit ediyorum.

“Aliyev barışı getirecek lider olarak tarihe geçecek”

Kafkasya’daki gelişmeleri yakından takip ediyoruz. Azerbaycan Ermenistan barış görüşmelerindeki mutabakattan memnunuz. Bu birçok fırsatı da beraberinde getirecektir. Aliyev barışı getirecek lider olarak tarihe geçecektir.

“Filistin’in toprak bütünlüğünün tanınması gerekiyor”

Gazze’de ise sivil halk cehennemi yaşıyor. 14 bin bebeğin öleceğine dair vahim bir uyarıda bulunuldu. Gazze’deki çabalara katkılarımız önemlidir. İsrail’in sınır tanımayan yayılmacılığının durulması, Filistin’in toprak bütünlüğünün tanınması gerekiyor.

“Rusya ve Ukrayna ile barış için temaslarımızı sürdüreceğiz”

Rusya Ukrayna savaşının küresel etkilerini hepimiz derinden hissediyoruz. Taraflar İstanbul’da bir araya geldi ve adil barış için her iki ülke ile temaslarımızı sürdüreceğiz. Suriye’de istikrar için de yoğun çabalarımız devam ediyor.”

Zirve bildirisi belli oldu

Bu arada Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Gayriresmi Zirvesi kapsamında düzenlenen Devlet Başkanları Konseyi tarafından kabul edilen Zirve (Budapeşte) Bildirisi yayınlandı.

Bildiride KKTC’nin diğer gözlemcilerle (Macaristan ve Türkmenistan) birlikte Türk dünyasının ayrılmaz parçası olduğunu vurgulayan ve TDT’nin çalışmalarına yaptığı katkıları memnuniyetle karşılayan maddeler kabul edildi.

Türk dünyasının Kıbrıs Türklerinin özden gelen eşit haklarının güvence altına alınması konusunda dayanışma ifade eden ve Kıbrıs sorununun Ada’daki mevcut gerçekliklere dayalı olarak karşılıklı kabul edilebilir ve uygulanabilir bir çözüme ulaşması ihtiyacını vurgulandığı bildiride TDT Aksakallar Konseyi 17. Toplantısı’nın 1-2 Mayıs tarihlerinde Girne’de başarıyla gerçekleştirilmesini öne çıkaran, Türk Dünyası Vizyonu-2040 Belgesi’nde belirtildiği üzere, üye devletlerin, ulusal çıkarları açısından hayati önem taşıyan konularda aralarındaki siyasi dayanışma ve karşılıklı desteği güçlendirme iradelerini vurgulayan maddeler onaylandı.

Bildiride TDT’de kardeşlik ruhuna olan bağlılıklarını bildiren ve Türk Dünyası Şartı’nda da belirtildiği üzere, Türk Devletleri arasındaki birlik ve dayanışmaya zarar vermeyi amaçlayan her türlü girişimin engellenmesinin önemini vurgulayan ve TDT’nin bütünlüğüne, kurumsal ve karar alma kapasitesine bağlılıklarını yineleyen, KKTC’nin de aralarında bulunduğu TDT Gözlemcilerinin gençlik ve spor alanında Teşkilat bünyesinde yürütülen değişim programları ve benzer faaliyetlere ev sahipliği yapmalarını teşvik eden maddeler kabul edildi.

Türkiye’nin bölgesel rolüne takdir

Öte yandan bildiride, Türkiye’nin Suriye’nin toprak bütünlüğü ve birliği temelinde güvenlik ve istikrarın tesis edilmesi, Suriye’nin tüm bileşenlerinin katılımıyla kapsayıcı bir siyasi sürece ulaşılması ve yaptırımların kaldırılması yönünde oynadığı yapıcı rol takdir edildi.

Bildiride, Gazze’deki feci insani durumla ilgili derin endişe ifade eden, kalıcı ve kapsamlı bir ateşkes, rehinelerin ve tutukluların serbest bırakılması ve Gazze’ye engelsiz insani erişime yönelik müzakerelere verilen desteği teyit eden; Filistinlilerin Gazze’den uzaklaştırılmasına yönelik tüm girişimleri reddeden; İsrail-Filistin çatışmasına adil ve kalıcı bir çözüme duyulan ihtiyacın ve ilgili Birleşmiş Milletler (BM) kararlarına uygun olarak başkenti Doğu Kudüs olan, 1967 sınırlarına dayanan iki devletli çözümün uygulanmasının altını çizen maddelerine onay verildi.

Afganistan Çalışma Grubu kuruldu

Bildiride Afganistan’la ilgili konularda TDT Üye Devletleri’nin ortak tutumunun geliştirilmesini kolaylaştıracak olan Afganistan Çalışma Grubunun kurulması takdirle karşılanırken bu konuda Devlet Başkanları Konseyi tarafından ayrı bir ortak açıklama da kabul edildi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 21 Mart’ta yapılan çağrı doğrultusunda, Türk dünyasının ortak bayramı olan Nevruz’a ilişkin TDT bünyesinde anma ve kutlama etkinliklerinin üye ülkeler, gözlemciler ve Türk İşbirliği Teşkilatlarıyla işbirliği içinde düzenlenmesi yönünde TDT Sekretaryasını talimatlandıran maddelerin kabul edildiği bildiride, her türlü ırkçılık, ayrımcılık, yabancı düşmanlığı, İslam’a karşı nefret, nefret söylemi ve dezenformasyonla mücadelede işbirliğini sürdürme ve bu alanlarda uluslararası platformlardaki çabaları uyumlaştırma taahhütleri yinelendi.

Terörle ve siber suçlarla ortak mücadele çağrısı

Bildiride, TDT Üye Devletlerini, her türlü terörizm ve ulus ötesi organize suç, terörizmin finansmanı ve siber suçla mücadele için ortak çabaları sürdürmeye teşvik eden, savunma sanayisi alanında TDT kapsamında verimli çok taraflı işbirliğini geliştirme iradesinin yinelediği vurgusuyla, üye devletlere bu yöndeki çabalarını hızlandırmaları talimatını veren maddeler onaylandı.

Öte yandan Türk Devletlerinin BM ve diğer uluslararası kuruluşlardaki önemli adaylıklarına atıfla, Türkiye’nin de 2037-2038 dönemi için BM Güvenlik Konseyi geçici üyeliği, 2025-2029 dönemi için UNESCO Yürütme Kurulu ve 2026-2028 dönemi için BM Ekonomik ve Sosyal Konsey (ECOSOC) adaylıklarının memnuniyetle karşılandığı bildiride, bilim insanı ve Nobel ödülü sahibi Prof Dr. Aziz Sancar’a “Türk dünyasının birliğine katkılarından dolayı” Türk Devletleri Teşkilatı Ali Şir Nevai Uluslararası Ödülü’nün verilmesini memnuniyetle karşılayan maddelere onay verildi.