Meksika’da kayıtlı 99 milyondan fazla seçmen ülke genelinde kurulacak 83 bin 997 sandıkta yargı organlarının yeni üyelerini belirlemek üzere oy kullanacak.

Ülkede tarihi nitelik taşıyan bu seçimde Meksika genelindeki 881 yargı pozisyonuna getirilecek isimler, doğrudan halk oylamasıyla seçilecek.

Seçimle Meksika Yüksek Mahkemesinin 9, Seçim Mahkemesi Üst Kurulunun 2, Seçim Mahkemesi Bölge Kurullarının 15 ve Yargı Disiplin Kurulunun 5 üyesi ile 464 bölge mahkemesi yargıcı ve 386 yerel mahkeme yargıcı belirlenecek.

Federal yargıçların seçimini düzenleyen Ulusal Seçim Enstitüsü (INE), vatandaşların oy pusulalarındaki adayları belirlemesinin ortalama 9 dakika süreceğini tahmin ediyor.

Meksika’da yargı mensuplarının tamamının halk oylamasıyla seçilmesi, eski Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador’un öncülüğünü yaptığı Dördüncü Dönüşüm (4T) hareketinin en önemli siyasi vaatlerinden birisi olarak öne çıkıyor.

Nasıl oy kullanılacak?

Seçimde çok sayıda aday bulunduğu için seçmenlerin her oy pusulasının üst kısmına tercih ettikleri adayın iki haneli numarasını yazarak oy kullanması gerekiyor.

Seçmenler, sadece oy vermekle kalmayacak, aynı zamanda adayların kim, hangi göreve aday olduğunu, eğitim durumunu ve önerilerini de öğrenebilecek.

Seçmenlere oy kullanılan federal makamın açıkça belirtildiği 6 farklı federal oy pusulası dağıtılacak.

Her pusulada ilgili federal kurum ve seçim bölgesi bilgileri yer alıyor ve her pusulanın üzerinde adaylığın hangi makam için olduğu açıkça belirtilen bir kutu bulunuyor.

İktidar ve muhalefet seçimle ilgili farklı argümanlar sunuyor

Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum liderliğindeki Ulusal Yenilenme Hareketi (MORENA), İşçi Partisi (PT) ve Meksika Ekolojik Yeşiller Partisinden (PVEM) oluşan 4T koalisyonu, yargı reformunu cezasızlıkla mücadele ve demokratikleşme süreci açısından hayati önemde bir adım olarak değerlendiriyor.

Sheinbaum’a göre bu reform, her düzeydeki yargıçların karar ve uygulamalarını toplumsal denetime açan, görevini layığıyla yerine getirmeyen yargı mensuplarının ise halk tarafından sandık yoluyla görevden alınabilmesini mümkün kılan öncü bir sistem olarak değerlendiriliyor.

Muhalefet, bu reformun kuvvetler ayrılığı ilkesine aykırı olduğunu savunuyor ve yargının yürütme ile yasama karşısındaki dengeleyici rolünü kaybedebileceği uyarısında bulunuyor.

Ulusal Hareket Partisi (PAN) ve Kurumsal Devrimci Parti (PRI) gibi muhalefet partileri, seçim sürecinin “adil ve şeffaf” olmadığını savunarak seçmenleri sandığa gitmemeye çağırdı.

Reform karşıtları, sistemin değişmesi halinde siyasi partiler, çıkar grupları veya organize suç örgütlerinin etkisindeki isimlerin yargıya sızabileceğini iddia ediyor.

Yarınki seçimlerde yarışan adayların profillerini inceleyen “Defensorxs” adlı sivil toplum kuruluşu, uyuşturucu kaçakçılığı bağlantısı ya da şiddet ve yolsuzluk suçlamaları bulunan 19 adayı “yüksek riskli” olarak sınıflandırdı.

Devlet Başkanı Sheinbaum’dan eleştirilere yanıt

Sheinbaum, eleştirilere yanıt olarak yaptığı açıklamada, eski sistemin kendisine Yüksek Mahkeme yargıçlarını atama yetkisi tanıdığını ve 4T koalisyonunun bu atamaları onaylamak için Kongrede yeterli çoğunluğa halihazırda sahip olduğunu vurgulayarak, amacının yargı gücünü kontrol etmek olmadığını dile getirdi.

Sheinbaum eski sistemle yeni sistem arasındaki farkı şöyle ifade etti:

“Oy kullanacak kişiler, yargı organında kimlerin yer alacağına karar verecek ve bu seçimde kazananlar, halk tarafından seçilenler, halka hesap verecekler. İşte büyük fark bu.”

Meksika basını

Ulusal basında yer alan haberlere göre, ülkede bazı hukukçular ve yargı mensupları, reformun yargı bağımsızlığını zayıflatacağını savunuyor.

Yargıçların halk oylamasıyla seçilmesi, siyasi baskılara ve popülist eğilimlere açık hale getirebileceği yönünde yorumlar yapılıyor.

Meksikalı uzmanlar, seçim sürecinde organize suç örgütleri ve siyasi partilerin yargı üzerinde etkili olabileceği konusunda uyarıda bulunuyor.

Yargı bağımsızlığı ve demokratik dengeye dikkati çeken uzmanlar, bu durumun yargının siyasallaşmasına ve halkın güveninin zedelenmesine yol açabileceğine dair endişelerini ifade ediyor.