Gerçekleri görebilmek için, olayları başkalarının gözüyle değerlendirmek zorundasınız. Bu bakış açısı “Tolerans”lı davranma ihtiyacını öne çıkarıyor. Hoşgörünün ve karşılıklı birbirini anlamaya çalışmanın kaybolması “Uzlaşma” ihtimalini azaltıyor. Oysa, ekonomiden siyasete, iş dünyasından aile ilişkilerine kadar her ilişki, bir uzlaşma ihtiyacını özünde barındırıyor.

Aslında, “Uzlaşma” kapitalist öğretinin en önemli sonucudur. Arz ve talebin bir noktada kesişmesi, yani piyasanın oluşması bir uzlaşma gerektirir. Uzlaşmanın olmadığı yerde “iş” yapılamaz. Yani bir icraat yapılamaz, bir ürün elde edilemez. Yapılsa, edilse bile aksak ve verimsiz işlerden, piyasalardan bahsedilir.

Uzlaşma özveri ile müsamaha ile “Gerçek Çıkar”ın uzlaşmaya varmak olduğunu bilmekle sağlanır.

Trump’ın yapmak istediği iş “Deal” yapmak yani uzlaşmak; alışveriş esaslarını belirlemektir. Kârlı bir “Deal” o konuda detaylı bilgi sahibi olmak ve hedefini iyi tesbit etmekle sağlanır. Karşı tarafın yerine kendinizi koyabildiğiniz sürece de kaybetme ihtimali gittikçe azalır. Gerçekten “Gerçekleri Görebilen” uzlaşır, onunla uzlaşılabilir. “Akıllı Düşman Aptal Dosttan İyidir” özdeyişinin gerçek anlamı budur. Uzlaşmacı olmayan her davranış kaybetme veya zarar etme sürecinin içinde kendini bulur.

Ülkemizde, geçmişte bir çok hükümetin çökmesi, uzlaşma ihtimalinin kalmaması nedeni ile oldu. AK Partinin iktidara gelmesi, uzlaşamayanlar nedeniyle gerçekleşti. Kapitalist öğretiyi bile diyalektik mantıkla yorumlamak gerek.

Hükümetler “İş” yani “İcraat” yapabilmek için vardır. İş yapabilmek için “Deal” yapmak, “Deal” yapabilmek için “Uzlaşma”ya gitmek zorundasınız. “Uzlaşma”ya yanaşan yönetimi alır. Hepimiz bilmeliyiz ki, “Deal”i yapabilen “Oyunun Kuralları”nı daha iyi biliyor demektir.

Piyasanın kuralıdır. “Uzlaşma”ya yanaşan ve piyasada işlem yapması kabul edilmiş herhangi birisi ile “Deal” yapılır. Demokrasi deneyimimize bakarsanız, uzun süreler iktidarda kalabilen partilerin, “Kitle Partileri” olduğunu görürsünüz. Kitle partilerinin oluşumu aslında yaygın bir “Uzlaşma”nın ürünüdür. “Uzlaşabilen Liderler”i de “Daha Çok Uzlaşabilen Liderler” alt etmiştir.

Bu yazının konusu aslında ekonomi ile ilgilidir. Politikanın kurallarının, ekonominin kurallarından farklı olmadığını anlatmak istedim. Ekonomik yaşamda kâr edenler; piyasayı bilenler, uzlaşıp anlaşabilenler, gerçekten “Gerçekleri Görebilenler”dir.

Trump, “Deal” yaparken, işin bazı prensiplerini uygulayamıyor. Hataları nerede mi?

• Hoşgörülü davranmıyor.
• Özveride bulunacak intibaı vermiyor.
• Karşı tarafın yerine kendisini koymuyor.
• Ticareti büyütmek yerine, küçültmek ama hep kendisi kazanmakla daha kazançlı olacağını sanıyor.
• Dünya ticareti küçülürse en büyük zararı ABD’nin göreceğini anlayamıyor.
• Şimdiye kadar Cumhuriyetçi Parti her seferinde vergileri düşürmüştü. Bu kez vergileri arttırıyor. ABD’li para babaları bu nedenle Trump’la ters düşüyor.

Oysa, “Kapitalist Oyun”un kuralı, “hep kazan” değil; “kazan kazan”dır.