Emeklilerin kullandıkları tüketici kredilerinden dolayı, bugüne dek bankalar emekli maaşlarına doğrudan haciz uygulayamıyor, uygulayanlara karşı yapılan itirazlarla bu işlemler geri kaldırılıyordu.
Ancak Yargıtay, bu konuda yaşanan farklı uygulamaları sonlandırmak adına içtihatları birleştirme kararı aldı.
Yeni karara göre; kredi sözleşmeleri kapsamında verilen hapis, takas, mahsup gibi onay ve talimatlar doğrultusunda, bankaların emekli maaşlarına bloke koymasının yolu açıldı.
Bundan böyle, eğer emekli kredi çekerken bu tür işlemlere açık rıza gösterirse, banka maaşa bloke uygulayabilecek.
Emeklilerin kredi kullanırken imzalayacakları ya da onaylayacakları her sözleşme maddesini dikkatle incelemeleri büyük önem taşıyor. Özellikle maaşlara bloke konulmasına izin veren maddelere rıza gösterilmemesi gerektiği vurgulanıyor. Ancak, kredi sözleşmeleri genellikle standart ve toplu halde sunulduğu için, bankanın bu tür değişiklikleri kabul edip etmeyeceği belirsiz. Dahası, acil nakit ihtiyacı olan emekliler çoğu zaman sözleşmeyi olduğu gibi imzalamak zorunda kalabiliyor.
Yargıtay, emekli maaşlarına bloke konulmasına ilişkin kararında Anayasa’nın “Çalışma ve sözleşme hürriyeti” başlıklı 48. maddesini temel aldı. Söz konusu maddede, “Herkes, dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetine sahiptir” ifadesi yer alıyor. Bu hükme dayanarak Yargıtay, kredi sözleşmeleri kapsamında emeklinin açık rızası ve onayı bulunması halinde maaşlarına bloke uygulanabileceğine karar verdi.
5510 Sayılı kanun öyle demiyor
5510 sayılı kanunun 93’üncü maddesinde “Kanun gereğince sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri, sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu Kurum nezdinde doğan alacakları, devir ve temlik edilemez. Gelir, aylık ve ödenekler; 88’inci maddeye göre takip ve tahsili gereken alacaklar ile nafaka borçları dışında haczedilemez.” şeklinde iken maddenin devamına 18.02.2009 tarihli ve 5838 sayılı Kanun’un 32’inci maddesiyle “Bu fıkraya göre haczi yasaklanan gelir, aylık ve ödeneklerin haczedilmesine ilişkin talepler, borçlunun muvafakati bulunmaması hâlinde, icra müdürü tarafından reddedilir” olarak yer alıyor.
Emeklilerin kredi sözleşmesi gereğince rıza ve onayının bulunması halinde maaşının ne kadarına el konacağına dair belirsizlik bulunuyor. Başka bir deyişle emekli kişi yüksek ödeme tutarına sahip kredi çektiğinde örnek vermek gerekirse maaşı 20 bin lira, kredi taksit ödemesi 23 bin liraysa maaşının tamamına mı yoksa 4’te 1’i kadarına mı bloke konup konmayacağı kararda belirtilmediği için bankalar ve emekliler arasında yeni ihtilaflar ortaya çıkabilir.
Bazı Yargıtay üyelerinin itirazlarına rağmen içtihat birleştirme oy çokluğuyla kabul edildi ve Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
