Karl Marx’ın mezarına Çinli bir öğrenci tarafından üç sayfalık bir mektup eşliğinde bırakılan bir Labubu sosyal medyada tartışma yarattı. Özellikle X’te yapılan çeşitli yorumlara bakıldığında, eleştirilerin bazen Labubulara bazen Karl Marx’a bazen de her ikisine yöneldiğini görüyoruz. En ilgi çekici yorumlar arasında, “Son dönem kapitalizm gerçekten şöyle dedi: Labubu x Karl Marx iş birliği”; “Kapitalizmi eleştiren adamın mezarında duran koleksiyon ürünü olarak kabul edilen kapitalist bir gremlinin hem şiirsel hem de rahatsızlık verici bir yanı var. En üst düzeyde bir ironi.”; ve “Labubu: Düşünce yetisini kullanmayan ve çocukça eğilimleri olan yetişkinler ile savurganlığın ve trendlerin mükemmel sembolü. Tıpkı Marksizm gibi.” yer alıyor.

“Labubu” nedir?

Son dönemde çok tartışılan “Labubu” yetişkinlere pazarlanan özel tasarım bir oyuncak. Labubular, Çin’in önde gelen oyuncak firmalarından olan Pop Mart’ın ürünleri arasında yer alıyor ve firmanın 2024 senesinde elde ettiği 423 milyon ABD doları gelirin temel kaynağı olarak gösteriliyor. Tıpkı Pop Mart’ın sunduğu diğer ürünler gibi, bir sanatçı (Kasing Lung) tarafından tasarlanmış olan Labubular 2019 senesinden beri satışta.

Labubu, popülerliğinin hatırı sayılır bir kısmını kör kutu satış stratejisine, sınırlı sayıda üretimine, sosyal medya içerik üreticilerinin “unboxing” (kutu açma) paylaşımlarına ve bazı ünlülerin kendisini bir moda aksesuarı olarak kullanmasına borçlu.

Labubu içeren bir kör kutu satın almak isteyenlerin ödemesi gereken ücret 20 ABD doları ile 30 ABD doları arasında değişiyor. Kutular tamamen “kör” değil, içerisinde bulunması muhtemel olan 6 farklı Labubu modeli kutunun üzerinde yer alıyor. Bir de kutuda bulunma ihtimali 72’de 1 olan “gizli” bir model var, ki en kıymetlisi de bu model. İstedikleri modeli bulamayıp koleksiyonlarını tamamlayamayanlar, kutuları satın almaya devam ediyor. Bu koşullar, ikinci el piyasasını da oldukça hareketli kılıyor. 120 cm boyunda olan Labubu figürinlerinin fiyatı ise çok daha yüksek. Haziran ayında Pekin’de yapılan bir açık artırmada 120 cm’lik bir Labubu’nun 170.000 ABD dolarına alıcı bulduğu belirtiliyor.

Yeni bir bağımlılık mı?

Tek bir “klasik” Labubunun fiyatı çok yüksek olmamakla birlikte, bu tasarım oyuncaklar için ciddi meblağlar harcayan kişiler mevcut. CNBC tarafından yayınlanan bir videoda yer alan Labubu tutkunlarından bir tanesinin “Onlara neden ihtiyacım olduğunu bilmiyorum, fakat ihtiyacım var demesi”, bir nevi bağımlılığın da göstergesi.

The Wall Street Journal tarafından yayınlanan “The Economics of Pop Mart” başlıklı videoda konuya ilişkin görüşlerini belirten New York Üniversitesinde psikoloji alanında çalışan Prof. David Bosch, Labubu kutularının sadece bir ürün değil, bir deneyim olduğunun altını çiziyor ve kör kutu satın almak ile kumar oynamak arasındaki benzerliğe işaret ediyor. Tüketicileri korumak amacıyla Singapur ve Çin’de kör kutu satışlarına ilişkin kısıtlamalar getirilmiş olması da bu benzerliğin göz ardı edilmemesi gerektiğini gösterir nitelikte.

Labubu x Karl Marx

Karl Marx söz konusu olduğunda nedense hemen ortaya çıkan aşırı yüzeyselliği bir kenara bırakırsak, Labubular Marx’ın öne sürdüğü çok sayıda görüşten en az bir tanesinin somut bir göstergesi. Marx’ın altını çizdiği üzere, endüstriyel toplum, tüketimin anlamını değiştirdi. Ürünlerin değeri artık üretim için gerekli olan emek miktarı, kullanılan malzemelerin kalitesi ve kullanışlılık seviyeleri gibi objektif kriterlere göre belirlenmiyor. Objektif ölçütler ışığında belirlenen “kullanım değerinin” yerini yavaş ama emin adımlarla “sembolik değer” aldı. Artık bir ürünün değeri, potansiyel tüketiciler tarafından bu ürüne ne kadar değer verildiğiyle doğru orantılı.

Verilen bu değerin sebebi ise herhangi bir şey olabilir. Ürünün bir “tasarımcı ürünü” olarak pazarlanması, sınırlı sayıda üretilmesi, yükselen bir trend olarak kabul görmesi, kör kutular içerisinde satılması vb. Zira tüketimin amacı çoğu zaman bir ihtiyaç değil, taşınması arzu edilen bir karakteristik özelliğin emarelerinin edinilmesi. Bir Louis Vuitton çantaya takılmış sadece 72 kör kutudan bir tanesinde bulunan “ender” bir Labubu, sosyal medya içerik üreticileri yeni bir trend üretinceye kadar modayı ve son trendleri takip etmenin bir göstergesi. Toplumun bir kesimi için önemli bir statü. Bunun için de son derece değerli.

Karl Marx’ın mezarına bir Labubu bırakan Çinli öğrenci tam olarak ne düşündü bilinmez. Fakat, Labubu’yu gören Marx “kullanım değerinin” artık kendi öngördüğünün de ötesinde bir şekilde önemsizleştiğini düşünmüş olsa gerek. Ortaya koyduğu görüşün yaklaşık 150 yıl sonra hala geçerli olduğunu gören Marx’ın Çinli öğrenciye içten bir gülümseme ile karşılık vermiş olması kuvvetle muhtemel…