Cell dergisinde yayımlanan çalışmaya göre modern patatesler aslında domatesle yakın akraba. Bilim insanlarına göre bu iki bitki türü yaklaşık 9 milyon yıl önce Güney Amerika’da meydana gelen doğal bir melezleşme sonucunda domatesle patatesi iki farklı sebze olarak ortaya çıkardı.
Araştırma British Columbia Üniversitesi’nden Prof. Loren Rieseberg’in öncülüğünde yürütüldü. Rieseberg bu bulgunun evrimsel biyolojide paradigmayı değiştirdiğini belirterek “Eskiden yeni türlerin oluşumunda rastgele mutasyonların etkili olduğu düşünülürdü. Ancak artık melezleşmenin yaratıcı bir rolü olduğu kabul ediliyor” dedi.
İkisi de aynı kökten
Modern patateslerin genetik yapısının yaklaşık yüzde 60’ı Etuberosum adı verilen yabani bir bitkiden, yüzde 40’ı da domatesten geliyor. Bu çarpıcı sonucu ortaya koyan ekip kültür patatesleri ve 56 farklı yabani patates türünden toplam 450 genomu inceledi.
İngiltere Doğa Tarihi Müzesi’nden botanikçi Sandra Knapp, bulgular karşısında hayretini gizleyemedi: “Tüm patateslerin bu denli dengeli bir şekilde domates ve Etuberosum genleri taşıması eski bir melezleşmeye işaret ediyor. Bu çok net ve heyecan verici.”
Araştırma domatese ait SP6A adlı genin Etuberosum’un yeraltı gövde büyümesini kontrol eden IT1 geniyle birleşerek yumru oluşumunu sağladığını ortaya çıkardı. Bu genetik kombinasyon sayesinde patatesin yer altında büyüyen yenen kısmı oluşabiliyor.
Araştırmacılara göre domates ile Etuberosum’un yolları yaklaşık 14 milyon yıl önce ayrıldı, 9 milyon yıl önce ise bu iki tür yeniden birleşerek bugünkü patatesin temellerini attı. Bu evrimsel süreç And Dağları’nın yükselmesiyle aynı döneme denk geldi. Toprak altına yönelen besin depolama ihtiyacı yumrulu bitkiler için elverişli bir ortam oluşturdu.
Çalışmanın ortak yazarlarından Sanwen Huang, laboratuvar ortamında daha hızlı çoğaltılabilen tohumla üreyen yeni bir patates türü üzerinde çalıştıklarını açıkladı. Yumruların tohum ya da tozlaşmaya gerek duymadan eşeysiz üreyebilmesi, onların yüzyıllar boyunca hem Güney Amerika’da hem de dünyada yayılmasında etkili oldu.
