ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin Azerbaycan ve Orta Asya ülkelerini İbrahim Anlaşmaları’na dâhil etmeyi planladığı iddia ediliyor. Trump yönetimi, söz konusu ülkelerin İsrail ile mevcut ilişkilerini derinleştirmeyi umuyor.
Reuters’a konuşan kaynaklara göre Azerbaycan ve Orta Asya ülkeleri İsrail ile uzun süredir ilişkiler içinde oldukları için, anlaşmaların bu ülkeleri de kapsayacak şekilde genişletilmesi sembolik bir anlam taşıyacak; ticaret ve askerî iş birliği gibi alanlarda ilişkilerin güçlendirilmesine odaklanacak.
Bu olası genişleme, Trump’ın, Gazze’de savaş sürerken bölgesel ağırlık sahibi Suudi Arabistan’ı İsrail ile ilişkilerini yeniden kurmaya ikna etme hedefinden daha az iddialı anlaşmalara açık olduğunu yansıtacak. Suudi Arabistan, İsrail’in Filistin devletini tanıması için adımlar atılmadan İsrail’i tanımayacağını defalarca dile getirdi. Gazze’de artan ölü sayısı ve İsrail’in yardımların engellenmesi ve askerî operasyonları nedeniyle bölgede yaşanan açlık, Arap dünyasının öfkesini artırmış durumda.
Ermenistan’la ilişkiler önemli bir sorun
Reuters’a konuşan kaynaklar, Trump yönetiminin iki Kafkas ülkesi arasında barış anlaşmasının İbraham Anlaşmalarına katılmak için ön koşul olduğunu düşündüğü için Azerbaycan’ın komşusu Ermenistan ile olan çatışmasının da bir başka önemli sorun olduğunu belirtti.
Kaynaklara göre, Trump yönetimi anlaşmaya katılabilecek birkaç potansiyel üyeyi kamuoyuna açıkladı, ancak Azerbaycan ile ilgili görüşmeler en yapılandırılmış ve ciddi görüşmeler arasında yer alıyor.
İki kaynak, Orta Asya’yı içeren görüşmelerin henüz başlangıç aşamasında olduğunu, ancak Azerbaycan ile görüşmelerin nispeten ilerlemiş olduğunu belirtti.
“Anlaşma birkaç hafta içinde sağlanabilir”
Kaynaklardan ikisi, anlaşmanın birkaç ay, hatta birkaç hafta içinde sağlanabileceğini savundu.
Trump’ın özel elçisi Steve Witkoff, mart ayında Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile görüşmek üzere Azerbaycan’ın başkenti Bakü’ye gitti. Witkoff’un önemli yardımcısı Aryeh Lightstone, sonraki aylarda Aliyev ile bir araya geldi ve görüşmede İbrahim Anlaşmaları da ele alındı. Kaynaklara göre, görüşmelerin bir parçası olarak Azerbaycanlı yetkililer, yakınlardaki Kazakistan da dahil olmak üzere Orta Asya ülkelerindeki yetkililerle temasa geçerek İbrahim Anlaşmaları’nın daha geniş bir alana yayılmasına olan ilgiyi ölçtü.
Trump’ın ilk görev döneminde İsrail ile Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Fas ve Sudan arasında imzalanan İbrahim Anlaşmaları ilişkilerin yeniden kurulmasına odaklanmıştı.
Kuzeyde Rusya ve güneyde İran arasında sıkışmış olan Azerbaycan, Orta Asya ile Batı arasındaki ticaret akışında kritik bir bağlantı noktası.
Anlaşmayı İsrail ile halihazırda diplomatik ilişkileri olan ülkelere genişletmek, Trump’a sembolik zaferler atfetmenin bir yolu da olabilir.
