Trump ile Putin’in buluştuğu Alaska’yı Rusya 1867’de 7 milyon dolara ABD’ye satmıştı. ABD Dışişleri Bakanlığı Tarih Dairesi’ne göre süreç 1856’da Osmanlıların, Fransız ve İngiliz ittifakıyla Rusları mağlup ettiği Kırım Savaşı’yla başladı.
ABD Başkanı Donald Trump ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Alaska görüşmesinden Ukrayna savaşına dair somut bir netice çıkmadı. Ama iki başkanın diyalogları, görüşme yeri ve ortamına dair ‘sembolik’ detaylar konuşulmaya devam ediyor. Putin iki tarafına ABD savaş uçaklarının dizildiği bir halıdan yürüyerek Trump ile buluşmuş, tam bu sırada da ABD’nin meşhur F35 savaş uçaklarından biri iki başkanın üzerinden geçmişti. Putin de bunu fark edip uçakların geçişini izlemişti. Bu durumu ‘Soğuk Savaş’ döneminin sembolik göndermelerine de bağlayanlar oldu. Ancak görüşme için Alaska’nın seçilmiş olmasının da başka bir tarihi detayı vardı.
Alaska 1867’ye kadar Rus toprağıydı. 1 milyon 523 bin km2 büyüklüğüyle Rusya’nın Amerika kıtasındaki yegâne kara parçasıydı. Ancak 1850’lerden itibaren artık Rusya için bir yük olmaya da başlamıştı. Moskova’ya binlerce kilometre uzaktaki buz ve karla kaplı bu bölgeye ulaşımın güçlüğü savunmayı da lojistiği de imkânsız hale getiriyordu. Çar 2. Aleksander bu yüzden Alaska’yı gözden çıkarmıştı.1859’da da ABD’ye ‘Burayı satın alın’ teklifi götürdüler. ABD ancak iç savaştan sonra bu teklife odaklanabildi. Nihayet yine Rusların teklifiyle ABD Dış İşleri Bakanı William Seward ile Washington’daki Rus büyükelçisi Eduard de Stoeckl 1867’de tekrar pazarlık masasına oturdular. ABD 7,2 dolara Alaska’yı satın aldı.
‘Osmanlı sattırdı’
ABD için kazançlı bir alışverişti. Zira dönümüne sadece 2 cent ödeyerek devasa bir toprak parçasının sahibi olmuştu. Medya için ‘Seward’ın Buzdolabı’ diye başlıklar atarak Dışişleri Bakanı’yla dalga geçti. Ama zamanla Alaska’daki altın, petrol ve doğalgaz yatakları keşfedilince bu alışverişin gerçek kazancı da anlaşılmış oldu. ABD Dışişleri Bakanlığı Tarih Dairesi’nin bu konudaki kayıtlarına göre Ruslar Alaska’yı satmak zorunda kaldılar. Çünkü en önemlisi ekonomik olarak zor durumdaydılar. Bunun ana sebebi de Osmanlılarla girdikleri Kırım Savaşı’ndan büyük bir mağlubiyetle ayrılmalarıydı. ABD’nin ‘diplomatik tarih’ kayıtlarını tutan Dışişleri Tarih Dairesi’ne göre “felaketle sonuçlanan Kırım Savaşı (1853-56) sırasında biriken borçlarla boğuşan Ruslar için ekonomik bir yük” olmuştu ve artık Rusya bunu kaldıramıyordu.
Rusya’nın genişleme politikalarına engel olmak isteyen Osmanlılar 1853’te Ruslarla savaşa girdi. Ardından İngiltere ve Fransa’da Osmanlı müttefiki olarak savaşa dahil oldu. 3 yıl sonunda Ruslar mağlup oldu. Osmanlı birçok diplomatik kazanç elde etmekle birlikte ilk kez yurt dışı borç da alarak sonu iflasa varacak bir sürece girmiş oldu.
