Eş dost ve gençler sık sık soruyor:

“Paranı nasıl yaptın? Nasıl koruyorsun? Nasıl çoğaltıyorsun?”

Herkes mucizevi bir formül bekliyor. Oysa işin sırrı basit: Warren Buffett’ın reçetesi. Ama mesele bilmek değil, hayata geçirmek. Benim yolculuğum, hem hatalardan alınan dersler hem de bilinçli tercihlerle şekillendi.

Para kazanmak için çalıştım ama hırsla peşinden koşmadım. Geldikçe, biriktikçe aklıselimle yön verdim.

İlk dersimi borsada aldım. “En garantili” denilen hisselere yatırım yaptım, çok para kaybettim. O gün anladım ki mesele kazanmak değil, kaybetmemektir.

Buffett’ın ilk kuralı da bu: Asla para kaybetme.

Paramın yönetimini kimseye bırakmadım. Elbette danıştım, uzmanların görüşünü aldım ama son söz hep bana ait oldu. Çünkü alın terimi benden iyi kimse koruyamaz.

Kimseye borç vermedim; çünkü geri almak çoğu zaman ömür törpüsüdür. Sermayemi huzursuz edecek risklere hiç girmedim.

Hiçbir zaman lükse ve gösterişe para harcamadım. Marka merakı, pahalı arabalar, ihtişamlı evler… bunlar bana göre değildi. Gereksizse almadım. Paramı hayatı zenginleştiren alanlara ayırmayı seçtim: sağlıklı yiyecekler, kaliteli yaşam, seyahat. Çünkü gerçek zenginlik, yaşadıkların ve sağlığındır.

Uzun vadede gayrimenkule yöneldim. Arazi ve taşınmaz, enflasyona karşı en sağlam liman oldu. Bugün baktığımda bu tercihten pişmanlık duymuyorum.

Veriler de bu yolu doğruluyor:

Türkiye’de bireysel yatırımcıların %70’i üç yıl içinde zarar ediyor. Küresel ölçekte yatırımcıların %65’i profesyonel fon yöneticilerini bile geçemiyor.

Buna karşılık Türkiye’de son 20 yılda gayrimenkul, enflasyona rağmen %200’ün üzerinde reel getiri sağladı. Hanelerin gelirinin %10’dan fazlası lükse gidiyor ama sağlıklı yaşam süresi sadece 66 yıl.

Demek ki en değerli yatırım, hem finansal hem biyolojik açıdan “sağlık.”

Benim çıkardığım yedi temel ders şöyle:

1.Asla para kaybetme. Sermayeyi koru, büyüme sonra gelir.

2.Anlamadığın işe girme.

3.Sabırlı ol; zenginlik sabırsızdan sabırlıya akar.

4.Güvenilir insanlarla yürü.

5.Borçtan ve lüksten uzak dur.

6.Sağlığa ve ufuk açıcı deneyimlere yatırım yap.

7.Uzun vadeli düşün, gayrimenkule kulak ver.

Bunlar kulağa basit geliyor ama uygulaması zor. Benim hayatımda da defalarca sınandı.

Bir üniversite sohbetinde gençlerden biri bana, “Ya hiç sermayeniz yoksa, geçim derdindeyseniz? O zaman yatırım hayal değil mi?” diye sormuştu. Çok haklıydı. Eğer ben de geçim sıkıntısı içinde olsaydım, geleceği nasıl finanse edeceğim belirsiz kalsaydı, bu kadar rahat hareket edemez, yüksek perdeden dersler veremezdim. Hayattan da bu kadar tat alamazdım herhalde. Çünkü para sadece bir güvence değil; huzurun ve özgürlüğün anahtarıdır.

İşte bu yüzden diyorum ki: Parayı küçümsemeyin ama onu amaç da yapmayın. Önce temel ihtiyaçlarınızı karşılayacak bir güvenlik ağı kurun. Sonra üstüne sabırla ekleyin. Çünkü hayat, geçim derdi içindeyken güzelliğini göstermez.

Son sözüm şu: Paraya mahkûm olmayın ama önce onu kazanın. Parasızlık sadece refahı değil, sağlığı ve mutluluğu da etkiler. Kazandıktan sonra mesele bitmiyor; onu kaybetmemek, korumak ve mümkünse çoğaltmak gerekiyor.

Derviş hayatını seçerseniz para önemsizdir. Ama gerçek hayat farklı işliyor. Para, hayallerimizin, sağlığımızın, hatta sevdiklerimizle ilişkilerimizin arka planındaki sessiz belirleyicidir.

Gençlere öğüdüm şu: Parayı amaç değil, araç olarak görün. Önce emeğinizle kazanın, sonra sabırla koruyun ve büyütün. Hayat sadece para değil; ama ne yazık ki parasız ne mutlu olunur ne de fırtınalara dayanılır. Bugünü yaşayın ama yarının belirsizliğini ve fırtınalarını da aklınızdan çıkarmayın.