“Sorun şu ki, çoğu zaman hayat tecrübesi olmayan gençleri bu savaşlara gönderiyorsunuz; ellerine çok güçlü silahlar verip ‘git ateş et’ diyorsunuz” diye yazmış Sean Kernan, bu notuna tesadüfen rastladığım bir yazar.

Hikâye şöyle:

Gene Simmers,  haklarında hiçbir şey bilmediği hem cinslerini öldürmesi için dünyanın bir ucuna, Vietnam’a gönderilen Amerikalı genç askerlerden biriymiş.*

Aklına sokulanlar uğruna savaşmış. Madalyalarla yurduna dönmüş. 

Ömrü sona erdiğinde artık bir generalmiş.

Ama bir şey tüm hayatı boyunca ruhunu kemirmiş: 

Orada öldürdüğü ve unutamadığı bir yaşlı kadın. 

2022’de ölmeden önce, mezar taşına şunları yazdırmalarını istemiş:

“Vietnam’da öldürdüğüm yaşlı kadının anısına. Beni affet. Çok üzgünüm.”

Gene Simmers

Mezarının üzerindeki o taş, savaşın bütün askerlerin vicdanında bıraktığı sessiz enkazın bir resmi midir?

Yaşananı asla bilemeyeceğiz. 

Ama gördüğümüz bir şey var: 

Savaş bitse, siz geri dönseniz de, insanın içinde açtığı yara kapanmıyor.

Sherman’ın dediği gibi:

“Silah sesi duymamış, yaralıların çığlıklarını ve inlemelerini işitmemiş olanlardır ki, daha fazla kan, daha fazla intikam, daha fazla yıkım için haykırır. Savaş cehennemdir.”

Bugün, bir başka yerde küçük bir çocuk elinde kırık dökük bir tas, iki lokma yiyecek için koşarken önüne bir füze düşüyor.

Ondan uzakta bir yerde, belki bir başka genç asker, ona emredilmiş füzeleri gönderip evine döndüğünde, ömür boyu taşıyacağı bir suçluluğun gölgesinde yaşamaya başlıyor. 

Çılgınca silahlar üretiliyor, durmadan alınıyor, zorla sattırılıyor. Ekranda biri elinde uzun sopa bir yerleri gösteriyor. Köşelerde birileri her gün tahliller, tahminler döşeniyor.

Onlar ve haritalar, bayraklar ve iddialar, planlar ve ezbere sloganlar…

Bunlar değişiyor. 

Ama geride hep aynı duygu kalıyor.

Akıllardan çıkmayan yüzler, uykuları bölen çığlıklar.

Savaş denen insan icadı şey, sadece cephede değil, insanın içinde ve de durmaksızın devam ediyor.

Belki bazan geride bir taşa yazdırmak için geç kalınmış bir “affedilme isteği” bırakıyor.

Delice koştuğumuz yeri bilelim.

*ABD, 27 Ocak 1973’te imzalanan Paris Barış Antlaşmasıyla yenilgiyi kabul ederek Vietnam’dan tüm güçlerini kısa süre içinde tahliye edeceğini taahhüt etti. 

Vietnam Savaşı’nın, 2. Genel Savaşı’nın ardından ABD’deki en büyük toplumsal ve siyasal travmalardan birine yol açtığı biliniyor.

Hanoi hükümeti, 21 yıl süren çatışmalarda Kuzey ve Güney’de toplam dört milyon sivil ile bir milyondan fazla komünist savaşçının hayatını kaybettiğini söylemiştir. 

ABD’nin verilerine göre ise, 220 ile 320 bin Güney Vietnamlı asker ile 60 bin Amerikan askeri öldü ya da kayboldu.