MASAK tarafından hazırlanan tebliğ taslağı uyarınca 1 Ocak 2026’dan itibaren 200.000 TL ve üzerindeki EFT, havale ve nakit işlemler için beyan zorunluluğu gelmesi planlanıyor. “Beyan zorunluluğu” terimi olumsuz bir çağrışım yapsa da uygulama günlük hayatta önemli bir değişikliğe yol açmayacak.
Ek bir beyan zorunluluğuna neden ihtiyaç var?
1991’den beri üyesi olduğumuz Mali Eylem Görev Gücünün (FATF) 2018 yılında yaptığı risk analizi sonucunda ülkemizin kara para aklama ve terörizmin finansmanı alanında alması gereken bir dizi tedbir olduğunun altı çizilmişti. Bu analizi müteakiben 2021, 2022 ve 2023 senelerinde yeni getirilen düzenlemeler FATF’ye bildirildi ve gereken önlemler hızlı bir şekilde alındı.
Ocak 2026’da yürürlüğe girmesi planlanan tebliğ taslağı da FATF’nin tavsiyeleri doğrultusunda suç gelirlerinin aklanmasının ve terörizmin finansmanının önlenmesinin yanı sıra kayıt dışı ekonomi ile de mücadele edilmesini amaçlıyor.
Dört farklı beyan türü
Tebliğ taslağı incelendiği zaman dört farklı grup işlemin beyan yükümlülüğüne ilişkin düzenleme yapıldığını belirtmek mümkün. Öncelikle, genel olarak elektronik transfer işlemleri ve havalelerde işlemin mahiyetinin beyanı için sunulacak seçeneklerde Merkez Bankası tarafından belirlenen başlıklar haricinde asgari olarak gayrimenkul alım ödemesi, motorlu taşıt alım ödemesi, borç verme/borç ödeme, hediye/bağış/yardım, vergi/resim/harç ödemesi, tazminat/sigorta ödemesi, avukatlık/müşavirlik/danışmanlık ödemesi, kripto/dijital varlık, şans oyunları/bahis ödemesi, eğlence/sosyal medya ödemesi başlıklarının yer alması zorunlu hale geliyor. “Diğer” ve “bireysel ödeme” gibi somut bilgi içermeyen başlıkların seçilmesi halinde de işlemin içeriğine ilişkin olarak en az 20 karakter uzunluğunda açıklama yapılması gerekecek.
200.000 TL ve 2.000.000 TL arasında kalan (bu tutarlar da dahil olmak üzere) işlemlerde, elektronik transfer işlemleri ve havalelerde olduğu gibi, müşterilere en sık kullanılan işlem türlerinin seçenek olarak sunulması ve “diğer” gibi somut bilgi içermeyen bir seçeneğin seçilmesi durumunda 20 karakter uzunluğunda bir işlem açıklaması yapılması beklenecek.
2.000.001 TL ile 20.000.000 TL arasında kalan (bu tutarlar da dahil olmak üzere) işlemlerde, tebliğin ekinde paylaşılmış olan Nakit İşlem Beyan formunun doldurulması gerekecek. 20.000.000 TL’yi aşan işlemlerde, ilgili form detaylı açıklama ve dayanak belgeler eşliğinde iletilecek.
Yapılan beyana dikkat
Anlaşılacağı üzere günlük hayatımızda köklü bir değişiklik olmayacak. Burada çoğumuzu ilgilendiren yapılan beyanların kayıt dışı ekonomi ile mücadele kapsamında da kullanılıyor olması. Halihazırda, yapılan elektronik transfer ve havalelerde gözlemlenen olağan dışı işlemler mali idare tarafından inceleniyor ve gerektiğinde vergi cezaları kesiliyor. Dolayısıyla, “resmi ödeme almak istemeyen” bir işletmeye, banka üzerinden yapılacak bir ödemede yalnızca “diğer” kategorisini seçerek bütün sorunlardan kurtulmuş olmuyoruz. İdare tarafından işlemin fark edilmesi halinde bilgi vermek durumunda kalabilir ve bazı durumlarda vergi cezaları ile karşı karşıya kalabiliriz.
Benzer şekilde aynı evde yaşayan kişiler ve aile bireyleri arasında yapılan transferlerde de bilgi vermek önemli. Zira, mali idare işlemin bağış mahiyetinde olup olmadığını (dolayısıyla veraset ve intikal vergisi kapsamında değerlendirilip değerlendirilmeyeceğini) saptamak amacıyla işlemleri incelemeye alabilir. Böylesi bir inceleme durumunda işlem yapılırken verilen doğru bilgiler, inceleme sürecinin stresini azaltabilir. Hediye/bağış/yardımın seçilmesi veya seçilmese dahi işlemin bu amaçla yapılması halinde de veraset ve intikal vergisine dikkat edilmesi gerekir.
Tebliğ taslağında yer alan bir diğer kategori borç alma/borç vermenin de ticari işlemler için kullanılmaması gerekir. Unutmamak gerekir ki borç alma ve verme işlemlerinin karşılaştırılması ve denetlenmesi artık son derece kolay.
Özetle, 1 Ocak 2026’dan itibaren elektronik transfer ve havalelerde yapılan açıklamalara iki kat dikkat etmek, yanıltıcı açıklamalara yer vermemek gerekiyor.
