Çin geçen hafta bütün dünyayı şok eden bir karar aldı, ülkesinden nadir toprak elementlerinden satın alıp sonra bunlardan ürün ortaya çıkaran ülkelere o ürünleri başka ülkelere satabilmeleri için “lisans alma zorunluğu” getirdi.

Modern teknolojilerimizin hemen hemen her alanında kullanılan bu elementlerin Çin’den ülke dışına satışı zaten çok uzun zamandan beri kısıtlı. Çin bunlara kota uyguluyor. Şimdi getirilen bu yeni kısıt ise çok çarpıcı ve çok kaba.

“Hammaddesini benden alıyorsun, benden izinsiz satamazsın” dendiğinde dünya ticaret ve onlarca endüstri durma tehlikesiyle karşı karşıya kalır.

Amerikan Başkanı dün bu duruma çok sert tepki verdi, Çin’e yüzde 100 ilave gümrük vergisi koydu. Bu vergi 1 Kasımda devreye girecek. Başkan Trump, bu yüksek vergi yüzünden Çin’in geri adım atmasını, lisans zorunluğunu kaldırmasını bekliyor veya umuyor.

Çin bu nadir toprak elementlerinin en büyük satıcısı ama yegane satıcısı değil. Amerika kendi rezervlerine sahip, Afrika’da rezervler var. Ukrayna ve Türkiye gibi ülkelerde geniş rezervler bulundu ama henüz devreye girmiş, buralarda üretime başlanmış değil.

Çin sadece ilave kısıtlar getirmekle kalmadı, örneğin Amerika’dan yüksek kapasiteli mikro işlemci ithalatına da kısıtlama, hatta kısmen yasaklar getirdi. Bu son hamle özellikle ilginç ve önemli. Çin’in bu alanlarda üretici olmaya başlaması, yani özellikle yapay zeka alanında Amerika’ya bağımlılıktan çıkmaya çalışması anlamına geliyor.

Başkan Trump’ın dün akşam bazı yazılımların Çin’e satışını ve bu ülkede kullanılmasını tamamen yasaklama adımı bununla bağlantılı. Çip tasarımında kullanılan yazılımlara Çin’in erişimini tamamen yasaklamaktan söz ediyor Başkan Trump. Bu yazılımlar Amerikan ve Avrupa malı.

Yaşadığımız şey sadece bir ticaret savaşı değil, devasa bir teknoloji savaşı ve göreceksiniz kavga nadir toprak elementleriyle kısıtlı kalmayacak. 21. yüzyıl ekonomisine hakim olma kavgası bu.

Çin, yapay zekaya dayalı üretim robotları konusunda kritik bir kütleye eriştiğini düşünmese bu adımı atmazdı. Amerika’nın ona cevabı, Çin’in dünyanın her yerinde üretim yapacak makinaları üretme iddiasına karşı henüz yeterli bir cevap değil.

Dünya ekonomisindeki stratejik kayma hızlanarak başladı.