Merkez Bankası çok geç de olsa “rasyonel” bir karar aldı ve yurt içinden altın alımını durdurdu. Banka, normalde Türkiye’de üretilen bütün altını ilk alım hakkına sahip ve yıllardır da yoğun biçimde altın alıyor, rezervine ekliyor.

Ancak bankanın bu tutumu iki türlü anormalliğe neden oldu ve Türkiye’de iç piyasayı bozdu. Türkiye’de yılda yaklaşık 40 ton kadar altın üretiliyor. Bu üretimin önemli bölümü Merkez Bankası kasasına gidince iç piyasada açık oluştu, bu da altın ithalatında patlamayı beraberinde getirdi.

Altın ithalatı kendi başına bir cari açık sebebi haline gelince de bu kez ithalata kota kondu. İthalata konan kota yurt içindeki talebi kesmediği için bu kez altın kaçakçılığı artmaya başladı, milletvekillerinin ve danışmanlarının bile altın kaçakçılığı yaptığına dair haberler çıktı.

Bu arada iç piyasa o kadar bozuldu ki, TL bazında altın fiyatı ile dolar bazında altın fiyatı arasında giderek makas açıldı, uzmanların verdiği bilgiye göre bu makas 12 bin dolara kadar çıktı. Bu makas kendi başına kaçakçılığı çok özendiren bir faktör oldu.

Oysa altın piyasasındaki bu bozulmanın bir t ane sebebi vardı: Yerli altın üretim arzının bir türlü piyasaya çıkamaması. Bu da Merkez Bankası’nın alımları yüzünden oluyordu. Şimdi ekonomim.com’dan Özer Şeyda Uyanık’ın haberine göre Merkez Bankası epey gecikerek de olsa “rasyonel” bir karar aldı ve yerli üretim altın alımlarını durdurdu.

“Makası küçültecektir”

ekonomim.com’a konuşan uzmanlar, Merkez Bankası’nın aldığı bu kararın uluslararası piyasayla yurtiçi altın piyasası arasında 12 bin dolara kadar çıkan makasın ciddi oranda düşmesine neden olacağını söyledi. Altın ithalatı kotası nedeniyle sıkıntılı bir süreç yaşayan sektöre de can suyu olması beklenen karar, olumlu olarak karşılandı.

Yıllık 40 tona kadar ulaşan yerel üretimin, direkt madenlerden satışının yapılmasının, özellikle altın ithalatında oluşan cari açığın giderilmesine önemli oranda katkı yapması bekleniyor.

“Makas açılınca başka yollar denendi!”

ekonomim.com’a bilgi veren Türkiye Madenciler Derneği Başkanı Mehmet Yılmaz, altın alımlarındaki durmanın yurt içinde özellikle fiyatlara yönelik bir hamle olabileceğini belirtti. Yılmaz, şunları söyledi:

“Merkez Bankası altın ithalatına bir kota koydu. Bu kotayı koyunca iki şey gerçekleşti. Kâğıt üzerinde altın ithalatı biraz azalmış gibi görünüyor ama maalesef başka yollara yönelenler de oldu. Piyasa tarafında ise uluslararası piyasalardaki fiyatla Türkiye’deki fiyatlarda makas açılmaya başladı.

Dünya Altın Konseyi verilerine göre, Türkiye’nin mevcut altın rezervi 643 ton civarında ve dünyada 9. sırada yer alıyor. Yüzde 100 doğru bir iş yapılarak, Türkiye’de üretilenin hepsini TCMB satın aldığı için, bu fiyat makasının açılması piyasayı kötü etkiledi.”

“Altında fiyat farkını azaltmak için önemli”

Yılmaz, altın alımlarının durmasının nedenleri arasında fiyat makasının kapanması amacıyla rezervden altın vermek yerine iç üretimin piyasaya verilmesinin bir yöntem olarak izlenebileceğini bu durumun da hem fiyat makasının kapanması için hem de diğer yolları engellemek için önemli bir yöntem olduğunu belirtti.

Türkiye Madenciler Derneği Başkanı Mehmet Yılmaz, alımların yeniden başlayıp başlamayacağına yönelik “Şunu çok iyi biliyoruz; 4,5-5 yıldır sürekli alım vardı. Geçmişte de 1-1,5 aylık bir ara dönem olmuştu. Bu dönem de muhtemelen 2-3 ay kadar geçici bir dönem olacaktır. Yeniden alımlar başlayacaktır diye düşünüyorum” dedi.

“Cari açığa etkisi pozitif olur”

Cari açık üzerinde önemli bir etkisi olan altın alımları ve fiyatlarının da iç alımın durdurulmasıyla nasıl etkileneceğini Yılmaz, şu şekilde anlattı:

“Bu durum ayrıca cari açık için hem negatif hem de pozitif etki edecek bir gelişme. Fiyatta realizasyon negatif etki olacaktır. Bir bu kadar da ithalatı da düşürebileceğiniz için pozitif etkisi de bu olacaktır.”

“Merkez Bankası piyasadaki oynaklık için pozisyon alıyor”

ekonomim.com’a konuşan Altın Madencileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Yücel, TCMB’nin altın alımlarının durdurulduğunu doğruladı. Yücel, TCMB’nin altın alımlarını otomatik yaptığını, alım olmadığı dönemlerde bu durumun açıklandığını söylerken, sebeplere yönelik de Merkez Bankası’nın rezerv çeşitlendirmesi ya da küresel piyasalardaki oynaklık nedeniyle bir pozisyon alımı olabileceğini de ekledi.

“İthalat kotasıyla çelişebilir”

TCMB Eski Kıdemli Ekonomisti Dr. Ali Çufadar, altın alımlarının ekonomik programa da etkisi olduğunu belirtirken, rezervleri artırmaya yönelik ise önemli olduğunu belirtti.

TCMB’nin altın alımı sonucu piyasaya sürdüğü likiditeyle hem para arzını hem de kura  etki ettiğine dikkat çeken Çufadar, alımların durması ihtimalinin ithalat kotasıyla çelişebileceğine yönelik sorumuza da “doğru” yanıtını verdi. 

Fiyatların düşmesi bekleniyor

Merkez Bankası’nın alımı kesmesi, iç piyasada altın arzının artması anlamına geleceği için, uzmanların da beklediği gibi altının TL fiyatı ile dolar fiyatı arasındaki makasın küçülmesi bekleniyor. Yani altının TL fiyatı düşmeye başlayabilir. Uzmanların fiyat beklentisi, altının TL fiyatının 6 bin-6 bin 250 TL aralığına kadar gerilemesi.