Zaten her şey alışılmışın oldukça dışında yaşanıyor. Rusya ile Ukrayna savaş ediyorlar ve savaş da bugün dahil bütün hızıyla devam ediyor ama bu savaşı sona erdirmek için yapılan görüşmelerde Ukrayna yer almıyor, onun yerine ABD ve Rusya barışı konuşuyorlar.

Bu tuhaflık dün Ankara’da olan Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski’ye sonunda sesini yükselttirdi, düne kadar ABD’ye ve ABD Başkanı Donald Trump’a karşı dikkatli bir dille konuşan Zelenski, “Görüşmelerin yapılacağını medyadan öğrendim” dedi, ülkesinin barış görümelerine davet edilmediğini anlatırken.

Bu arada Suudi Arabistan’ın Riyad kentinde Amerikan Dışişleri Bakanı Marco Rubio başkanlığındaki üst düzey bir heyet Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve heyetiyle müzakeresini bitirmişti. Müzakerelerde Ukrayna barışı da konuşulmuştu ama esas büyük resim ABD-Rusya yakınlaşmasıydı. Bu görüşme başlı başına büyük bir semboldü, çünkü ABD en azından 2022’den beri Rusya ile doğrudan konuşmuyordu. Şimdi görüşmede bir sembolik adım daha atıldı, iki ülke daha önce karşılılı geri çekilen büyükelçilerini yeniden gönderecek.

Zelenski kızdı: Medyadan öğrendik

Amerika’nın onlarca yıllık Rusya politikasında keskin bir dönüşü temsil eden bu gelişme sonrası Ankara’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın konuğu olarak bulunan Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski, önce “İlişkilerimiz her zamanki gibi yüksek seviyede, bunun için Sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan ve tüm Türk halkına teşekkür ediyorum” dedi, sonra ekledi: “Türkiye, Ukrayna’nın toprak bütünlüğü ve egemenliği konularında çok ilkeli bir tutum sergiledi. Bu, bize göre küresel önem taşıyor.”

Zelenski, Ukrayna olmadan Ukrayna’daki savaşı bitirme konularının tartışılamayacağını dile getirerek “(Riyad’daki) Rusya-ABD görüşmesi bizim için sürpriz oldu. Medyadan öğrendik” ifadelerini kullandı.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Rusya-Ukrayna savaşının güvenilir ve kalıcı barışla sonuçlandırılması konusunda hata yapılmaması gerektiğini belirterek, “Eğer müzakereler adil olursa ve bu masada Ukrayna, ABD, Avrupa var olursa, bu garantiler tüm bu ülkelerin katılımıyla geliştirilecek. Tabi ki Türkiye de bu ülkeler arasında. Ben Sayın Erdoğan’a bu anlayış için minnettarım” dedi.

Görüşmelerde küresel süreçlerin de ele alındığını anlatan Zelenski, Avrupa Birliği, Türkiye, İngiltere ve ABD’nin Rusya-Ukrayna savaşına yönelik güvenlik garantisi içeren müzakere çalışmalarına dahil edilmesi gerektiğine işaret etti.

Erdoğan görüşme için Ankara’yı işaret etti

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da, “Son 3 yılda izlediğimiz aktif diplomasi dikkate alındığında Rusya ile Ukrayna ve Amerika arasında önümüzdeki dönemde gerçekleştirilmesi muhtemel görüşmeler için ülkemiz ideal bir ev sahibi olacaktır” dedi.

Türkiye’nin, “Savaşın kazananı, barışın kaybedeni olmayacağı” anlayışıyla savaşın ilk gününden bu yana taraftar arasında müzakere edilmiş bir barışın tesisi için yoğun çaba sarf ettiğini belirten Erdoğan, “Bu doğrultuda Mart 2022’de İstanbul’da iki ülke arasında doğrudan müzakerelere ev sahipliği yaptık. Taraflarla yürüttüğümüz temaslar neticesinde Karadeniz Tahıl Girişimini hayata geçirdik. Son 3 yılda Rusya ve Ukrayna ile her seviyede doğrudan girişimlerde bulunduk. Tüm bu çabalarımızda her iki taraf içinde güvenilir bir arabulucu olmaya, samimi olarak gayret gösterdik, somut neticeleri aldık” ifadelerini kullandı.

Gelinen aşamada ABD Başkanı Donald Trump’ın, savaşın müzakereler yoluyla ve süratle sonlandırılması için başlattığı diplomatik girişimin, Türkiye’nin son 3 yıldır izlediği politikayla da örtüştüğünü vurgulayan Erdoğan, şöyle devam etti:

“Haddizatında, İstanbul Müzakereleri taraftar arasında mutabakata en fazla yaklaşılan platform olması ile önemli bir referans noktası teşkil ediyor. Son 3 yılda izlediğimiz aktif diplomasi dikkate alındığında Rusya ile Ukrayna ve Amerika arasında önümüzdeki dönemde gerçekleştirilmesi muhtemel görüşmeler için ülkemiz ideal bir ev sahibi olacaktır. Sayın Zelenski ile görüşmemde Türkiye’nin, Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne, egemenliğine ve bağımsızlığını olan kuvvetli desteğini ifade ettim. Aynı zamanda müzakere sürecinin kalıcı bir barışla sonuçlandırılması için her türlü desteği vereceğimizin altını çizdim. Çok sayıda masumun ölümüne ve muazzam bir yıkıma neden olan bu savaş, artık sona ermelidir.”

Riyad’daki görüşmeler

Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da Rusya ve ABD heyetleri arasındaki görüşmeler 4.5 saat sürdü. Rus heyetinde yer alan Devlet Başkan Yardımcısı Yuriy Uşakov, görüşmelerin iyi geçtiğini belirtti. Sputnik’in aktardığına göre Uşakov, taraflar arasında tüm konularda ciddi bir istişare yapıldığının altını çizdi.

Ukrayna-Rusya çatışmalarını sona erdirme amaçlı müzakere sürecinde ilk yüz yüze görüşme, Riyad’ın kuzeybatısındaki Diriye Sarayı’nda gerçekleştirildi. Görüşmeler, kameralar önünde herhangi bir ön açıklama veya tokalaşma yapılmadan başladı.

ABD tarafında Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz ve Trump’ın Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff yer aldı. Rus heyetinde ise Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Kremlin Dış Politika Danışmanı Yuriy Uşakov ve Rusya Doğrudan Yatırım Fonu Başkanı Kiril Dmitriyev hazır bulundu. 

Lavrov: Yakın gelecekte Ukrayna meselesinin çözümüne ilişkin bir süreç oluşturmakta anlaştık

Görüşmeler sonrası açıklama yapan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, “ABD ile milli çıkarlarımız her zaman örtüşmeyebilir. Ancak olacak uyuşmazlıkların çözülmesi ve özellikle askeri çatışmaların kışkırtılmaması önemli. Yaklaşımlar örtüştüğünde ise girişimleri pekiştirmek, jeopolitik ve ekonomi alanlarında ortak çıkar sağlayan projeleri uygulamak lazım” şeklinde konuştu.

ABD tarafıyla müzakerelerin faydalı geçtiğini belirten Lavrov, “Birbirimizi dinlemekten ziyade birbirimizi duyduk. Amerikan tarafının pozisyonumuzu daha iyi anlamaya başladığını söyleyebilirim.” ifadesini kullandı.

Görüşmelerde ele aldıkları konulara ve vardıkları anlaşmalara dair bilgi veren Lavrov, “Büyükelçilerin karşılıklı olarak hızlı şekilde atanmasında mutabık kaldık” dedi.

Eski ABD Başkanı Joe Biden’ın Rus diplomatik temsilciliklerinin çalışmasına yönelik engeller oluşturduğuna dikkati çeken Lavrov, bunların kaldırılması konusunda ABD tarafıyla mutabık kaldıklarını kaydetti.

İkili ilişkilerdeki sorunların ortadan kaldırılması görüşülecekRusya için banka transferlerine getirilen kısıtlamaların da kaldırılmasının önemini vurgulayan Lavrov, iki ülke temsilcilerinin kısa zamanda görüşeceklerini ve ikili ilişkilerdeki tüm sorunların ortadan kaldırılmasını ele alacaklarını söyledi.

Ukrayna konusunda müzakereciler belirlenecek

Lavrov, ABD tarafıyla Ukrayna krizini de ele aldıklarını dile getirerek, şunları kaydetti:

“Yakın gelecekte Ukrayna meselesinin çözümüne ilişkin bir süreç oluşturmakta anlaştık. Amerikan tarafı, Washington’u kimin temsil edeceğini açıklayacak ve kim olacağını öğrenir öğrenmez derhal süreçteki katılımcımızı belirleyeceğiz. Ukrayna konusunda müzakerecilerin belirlenmesinden sonra istişareler başlayacak ve sürekli olacak.”

ABD ile ilişkilere değinen Lavrov, “Görüşmelerde, işbirliğimizin kapsamlı şekilde yeniden başlatılması ve çeşitli alanlara yayılması için gerekli koşulların yaratılması konusunda anlaştık” diye konuştu.

Lavrov, ABD ile dünyanın çeşitli bölgelerindeki meseleler dahil jeopolitik sorunlarla ilgili istişarelerin başlatılmasına ilgi gösterdiklerini dile getirdi.

ABD ve Rusya’nın, Ukrayna konusunda 3 aşamalı bir plan üzerinde anlaştığı yönündeki iddialara değinen Lavrov, bu hususu ABD’li meslektaşlarına da sorduğunu ve onların bu bilgilerin sahte olduğunu ifade ettiğini aktardı.

“Ukrayna’ya yabancı asker konuşlandırılması kabul edilemez”Ukrayna’ya olası yabancı askeri birlik konuşlandırılmasına karşı olduklarını belirten Lavrov, ABD Başkanı Donald Trump’ın, Ukrayna’yı NATO’ya dahil etmenin yaşananların başlıca nedenlerinden biri olduğunu, bunun eski ABD Başkanı Biden ve yönetiminin en büyük hatalarından biri olduğu belirttiğini hatırlattı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in de NATO’nun genişlemesinin, Ukrayna’nın ittifaka dahil edilmesinin Rusya’nın çıkarlarına ve egemenliğine doğrudan tehdit olduğunu dile getirdiğini aktaran Lavrov, “NATO ülkelerinden askerlerin yabancı bir bayrak altında, AB bayrağı altında Ukrayna’ya konuşlandırması hiçbir şey değiştirmeyecek ve kabul edilemez.” dedi.

Kazak petrolü taşıyan istasyona yönelik İHA saldırısı

Ukrayna’nın Kazakistan petrolü taşıyan Hazar Boru Hattı Konsorsiyumu’na (CPC) ait petrol pompalama istasyonuna düzenlediği insansız hava aracı (İHA) saldırısını değerlendiren Lavrov, “ABD, görüşmelerde enerji tesislerine yönelik saldırıları durdurmayı önerdi. Rusya sivil hedeflere saldırmadığını açıkladı.” diye konuştu.

Lavrov, Ukrayna’nın söz konusu saldırısının “Kazakistan’ın enerji altyapısına yönelik bir saldırı” olduğunu vurgulayarak, “Bizim hedeflerimizin yalnızca doğrudan Ukrayna ordusuna hizmet eden tesisler olduğunu anlattık.” dedi.

Bu ve benzer saldırıların devam etmemesi gerektiğine dikkati çeken Lavrov, “Bu saldırının, (Ukrayna Devlet Başkanı Volodomir Zelenskiy) bu adamın ve tüm ekibinin aklını başına alması, uyarılması gerektiği düşüncesini güçlendirmesi gerekir.” ifadesini kullandı.

Avrupa ABD ile ortaklık arayışında

Öte yandan Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de Brüksel’de ABD’nin Rusya ve Ukrayna Özel Temsilcisi General Keith Kellogg ile bir araya geldi. Basına kapalı olarak gerçekleştirilen görüşmenin ardından Avrupa Komisyonu tarafından yazılı açıklama yapıldı.

Açıklamaya göre Von der Leyen, AB’nin Ukrayna’nın finansal istikrarı ve savunmasında üstlendiği kritik role vurgu yaptı. Leyen, AB’nin Ukrayna’ya diğer müttefiklerin tamamından fazla miktarda toplam 135 milyar euro taahhütte bulunduğunu ifade etti. Von der Leyen, Avrupa’nın savunma üretimi ve harcamalarını artırmayı ve hem Avrupa hem de Ukrayna’nın askeri kapasitesini güçlendirmeyi planladığını aktardı. Von der Leyen, AB’nin Ukrayna’ya yapılan askeri yardımlarda kendi üstüne düşen payı tamamıyla üstlendiğini ve daha fazlasını yapmaya hazır olduğunu vurguladı.

AB’nin adil ve kalıcı bir barışa olan bağlılığını yineleyen Von der Leyen, her türlü çözümün Ukrayna’nın bağımsızlığı, egemenliği ve toprak bütünlüğüne saygı göstermesi ve güçlü güvenlik garantileriyle desteklenmesi gerektiğini kaydetti. Von der Leyen ayrıca, AB’nin kan dökülmesini sona erdirmek ve Ukrayna halkının hak ettiği adil ve kalıcı barışın tesis edilmesine yardımcı olmak üzere ABD ile birlikte çalışmak istediğini ifade etti.

Von der Leyen görüşmeye dair sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda ise, “Avrupa, mali ve askeri açıdan masaya herkesten daha fazlasını getirdi. Ukrayna’da adil ve kalıcı bir barış sağlamak için ABD ile ortaklık yapmak istiyoruz. Şu an kritik bir an” ifadelerini kullandı.

Trump Ukrayna’nın ipini çekti

Dünyanın bu ucunda bu gelişmeler yaşanırken Amerikan Başkanı Donald Trump da Florida’daki malikanesi Mar-a-Lago’daydı ve burada bir basın toplantısı düzenledi.

Suudi Arabistan’daki görüşmelerin iyi başladığını ve sürecin iyi gideceğini umduğunu kaydeden Trump, savaşta yüz binlerce askerin öldüğünü ve bunun artık sona ermesi gerektiğini söyledi.

Trump, Ukrayna’nın Suudi Arabistan’daki ABD-Rusya görüşmelerine neden davet edilmediği konusuna da açıklık getirdi.

Ukrayna’nın savaşı daha önce bitirme imkanına sahip olduğu halde Joe Biden yönetiminin de desteğiyle savaşı sürdürmeyi tercih ettiğini savunan Trump, şunları söyledi:

“Bugün duydum ki ‘biz davet edilmedik’ diyorlarmış. Üç yıldır oradasınız, üç yıl önce bunu bitirmeliydiniz. Hiç başlamamalıydınız. Daha önce bir anlaşma yapabilirdiniz. Ukrayna için öyle bir anlaşma yapabilirdim ki, onlara neredeyse tüm topraklarını verebilirdim. Ama onlar bu şekilde yapmamayı tercih ettiler. Ve Başkan Biden, bu konuda ne kadar yanlış hareket ettiğine dair en ufak bir fikri bile yok. Çok kötü ve üzücü.”

Savaşın nedeni konusunda Rusya ile ilgili net bir değerlendirme yapmayan Trump, zayıf liderlik gösterdikleri için hem Biden’ın hem de Zelenskiy’nin “hiç başlamaması gereken” bir savaşın kapısını araladığını savundu.

Avrupa barış gücü askerleri olasılığına yeşil ışık

Öte yandan Trump, Avrupa barış gücü askerlerinin Ukrayna’da konuşlanması ihtimaline sıcak baktığını ve böyle bir öneriyi desteklediğini açıkladı.

Trump, barış planının bir parçası olarak Avrupa barış gücü askerlerinin Ukrayna’da konuşlanması fikrine nasıl baktığı sorusuna, “Eğer bunu yapmak istiyorlarsa bu harika. Ben buna varım. Eğer bunu yapmak istiyorlarsa bu iyi olur.” diye yanıt verdi.

Fransa ve İngiltere gibi ülkelerin bu fikirden bahsettiğini hatırlatan Trump, “Eğer bir barış anlaşması yaparsak, bence Avrupa açısından oraya asker göndermemiz gerekmeyecek çünkü biz çok uzaktayız ama orada (Avrupa’dan) asker bulundurmak iyi olur. Buna hiç itirazım olmaz.” değerlendirmesini yaptı.

Özellikle Fransa’nın buna istekli olduğunu bildiğini belirten Trump, böyle bir adımın “güzel bir jest” olacağını kaydetti.

Ukrayna’da seçim yapılmasına yönelik değerlendirme

ABD Başkanı ayrıca, Ukrayna’da güncel durumdan dolayı savaş yasalarının geçerli olduğunu, uzun zamandır seçim yapılmadığını ancak halkın Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’den pek de memnun olmadığını söyledi.

Trump, “(Ukrayna’da) Seçim yapmayalı uzun zaman oldu. Bu Rusya ile ilgili bir şey değil. Bu düşünce benden ve diğer birçok ülkeden geliyor. Ukrayna’daki şehirler kelimenin tam anlamıyla Gazze’ye benziyor. İnsanlar bundan bıktı. İnsanlar bir şeylerin olduğunu görmek istiyor.” diye konuştu.