Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın önce “Faiz sebeptir, enflasyon sonuçtur” diye anlattığı, sonra buna dini bir içerik de kazandırıp “Nas var” dediği politikaları Türkiye’ye çok pahalıya maloldu. Dolar kuru fırladı, enflasyon bir ara yüzde 80’in üzerine çıktı, bugün hala yüzde 38’de ve bu arada hayat pahalılığı dayanılmaz noktalara geldi.
Düşük faiz politikasının bir başka sonucu, tasarruf sahibi vatandaşların paralarının değerini koruma kaygısına girmesiydi. Büyük çoğunluk bunu elindeki parayı dolara veya altına çevirerek sağlamaya çalıştı. Bazıları ev, arsa gibi gayrimenkuller alarak parasını koruyacağını düşündü. Bazıları ise karşılarına çıkan kripto para gibi, tefeci faizi gibi akıl almaz şeyleri öneren dolandırıcıların kurbanı oldu. Bütün bu dolandırıcılık türlerine bir de bugün hala zaman zaman ortaya çıkan telefonda kendini polis savcı vs diye tanıtan ve karşısındakini korkutan dolandırıcıların tuzağına düşenler eklendi.
Dolandırıcılık vakaları o kadar yaygındı ki, bu durum her yıl Adalet Bakanlığı tarafından yayınlanan Adalet İstatistiklerine bile yansıdı. Bakıldığında 2023’ten 2024’e en çok artan suç türü dolandırıcılık.
11 milyon 661 bin dosya
Adalet Bakanlığı Adli Sicil İstatistik Genel Müdürlüğü Adalet İstatistikleri 2024 Raporu yayımlandı. Rapora göre, 2024 yılında cumhuriyet başsavcılıklarında dolandırıcılık, hırsızlık, kasten adam öldürme vb. toplam 11 milyon 661 bin 519 dosya görüldü. Bu dosyaların yaklaşık 5.9 milyonu geçen yıldan devrederken 2024’te eklenen dosya sayısı 5.7 milyon oldu. 11.6 milyon dosya içinden sadece 5.5 milyonu karara bağlandı, 6 milyonu ise 2025 yılına devretti.
Dolandırıcılık davaları adeta patladı!
Oksijen gazetesinin haberine göre, raporda, Türkiye’deki suç eğilimdeki değişim ile ilgili başka veriler de yer aldı. Örneğin ceza mahkemelerinde açılan dosya sayıları açıklandı ve bu rakamlar 2023 verileri ile karşılaştırıldığında ortaya ilginç sonuçlar çıkıyor.
Buna göre 2023 yılına göre en fazla artış gösteren suç türü dolandırıcılık oldu. 2023 yılında dolandırıcılıktan 119 bin dosya açılırken 2024’te dosya sayısı yüzde 41 artış gösterdi, 169 bine çıktı.
Bu noktada uyuşturucu imal ve ticareti ile satın alma ve bulundurma suçuna ilişkin dosyalarda da artış dikkat çekiyor. Uyuşturucu alma, kullanma ve bulundurma suçlarından açılan dosya sayısı 2023’e oranla yüzde 33, uyuşturucu imal ve ticaretinde ise yüzde 21’lik artış yaşandı. Bazı suç dosyalarında azalma da görülüyor ama bunların oranı çok yüksek değil, en fazla azalma yüzde 4 ile hırsızlıkta.
Hırsızlık dosyası 10 yılda kapanıyor
Peki bu davalar ortalama ne kadar sürede tamamlanıyor yani karara bağlanıyor? Adalet İstatistikleri 2024 Raporu’nda bu veri de paylaşılıyor. Bir dosyanın başsavcılıkta açılmasıyla başlayan ve mahkeme tarafından karar verilmesiyle geçen süre her suç türünde farklılık gösteriyor.
Örneğin en kısa sürede karara bağlanan suç türü 215 gün ile uyuşturucu imal ve ticareti suçu. Raporda geçmiş yıllardaki karar süreleri de yazıyor. 2015 yılında bu suçtan işlenen bir dosyanın kapanması 168 gün sürüyordu. Suç türlerine bakıldığında biri hariç hepsinde 2015 yılına oranla artış olmuş. Süresi inen tek suç türü ise 798’den 633’e düşen yağma. Ancak burada en dikkat çekici olan hırsızlık suçu. 2024 yılında bir hırsızlık dosyasının açılmasıyla kapanması arasında geçen süre ortalama 3 bin 468 gün yani dosyanın karara bağlanma süresi neredeyse 10 yıl.
2024’te 320 bin çift boşanma davası açtı
Raporda hukuk mahkemelerinde alınan kararların geçen yıl alınan kararlarla kıyaslaması da yer alıyor. Buna göre geçen yıla kıyasla dosya sayısı en fazla artan dava türü tazminat davaları olmuş. 2023 yılında hukuk mahkemelerinde 141 bin tazminat dosyası açılırken bu rakam 2024 yılında yüzde 40 artış göstererek 198 bine ulaşmış. İkinci en büyük artış ise yüzde 27 ile tapu iptali ve tescil dosyalarında. Bir başka dikkat çeken veri ise boşanmayla ilgili. 2023 yılında 290 bin olan boşanma dosyası sayısı 2024’te 320 bine çıkmış durumda.
En kısası 20, en uzunu 500 gün sürüyor
Hukuk mahkemelerinde bir dosyanın ortalama görülme süresi de raporda yer alıyor. Paylaşılan verilere göre en kısa süren dosya türü 20 gün ile veraset. Verasetin ardından 95 günle vesayet dosyaları geliyor. En uzun süren dosyalar ise 500 gün ile tapu iptali ve tescil davaları.
2025 yılı Türkiye’de ‘Aile Yılı’ ilan edildi ancak boşanma, evlat edinme, nafaka ve velayet gibi davaların görüldüğü aile mahkemelerindeki dosya sayıları hiç de umut vermiyor. Örneğin 2015 yılında aile mahkemelerine gelen dosya sayısı 252 bin. Ancak 10 yıl içinde aile mahkemelerine gelen dosya sayısı her geçen yıl artmış ve 2024 yılında 435 bin dosyaya ulaşmış. Bir boşanma davasının görülme süresi 156 gün. 2020 yılında bir boşanma dosyasının görülme süresi 198 iken son 4 yıl içinde sürenin azalması dikkat çekiyor.
6 yılda 4’e katlandı
Raporda arabuluculuk dosyaları ile ilgili de veriler bulunuyor. Türkiye’de arabuluculuk, hukuk sistemine 2018 yılında girdi. Rapora göre 2018 yılında 416 bin dosya görüldü ve 2024 yılında dosya sayısı 1 milyon 746 bine çıktı. Yani 4 kattan fazla artış var. Görülen dosyalarda anlaşma sağlanma oranı ise yaklaşık yüzde 51. Bir başka ifadeyle dosyaların yarısı dava açılmadan arabuluculuk sistemi içinde çözüme kavuşmuş durumda. Türkiye’de 2023 yılında kira anlaşmazlıklarına da arabuluculuk şartı getirildi. Raporda arabuluculuk sistemi içinde görülen davalar iş, ticari ve tüketici uyuşmazlıkları başlıkları altında değerlendirilirken 2024 yılında bu başlıklara ‘diğer’ adı altında bir başlık daha eklendi. ‘Diğer’ başlığı altında kira, ortaklığın giderilmesi, kat mülkiyeti, tarımsal üretim sözleşmesi ve komşuluk hukukundan doğan uyuşmazlıklar yer alıyor. ‘Diğer’ başlığı altında 2024 yılında arabuluculuk sistemine 318 bin dosya geldi. Arabuluculuk Derneği Başkanı Av. Semih Biten görülen dosyaların yarısından fazlasının kira uyuşmazlığı olduğunu söylüyor, bir başka ifade ile kiradan kaynaklanan dosya sayısı 160 binin üstünde. Burada bir parantez açmak gerekiyor. Bütün arabuluculuk dosyalarında anlaşma sağlanma oranı yaklaşık yüzde 51 iken ‘diğer’ başlığı altında görülen davalarda bu oran yüzde 24’e düşüyor. Bu da kira uyuşmazlıklarında tarafların arabuluculuk sisteminde uzlaşamadığını ve dosyaların dörtte üçünün mahkemeye taşındığını gösteriyor.
