Papa Francesco’nun 21 Nisan sabahı hayatını kaybetmesinin ardından Vatikan’da “sede vacante” (boş makam) dönemine girildi.

Papa’nın cenaze töreninden yeni papa seçimine kadar bu dönem çeşitli yasalar ve düzenlemelerle belirlenen sıkı kurallarla idare ediliyor.

Papa’nın ölümünün ardından dört-altı gün içinde cenaze töreni yapılması öngörülüyor.

Papalık sarayında yaşamamak gibi tercihleriyle basit bir yaşam mesajı veren Papa Francesco’nun cenazesi de önceki papalara kıyasla daha sade olacak.

Francesco 2024’te aldığı kararla papaların cenaze törenini sadeleştirmiş ve bazı duaları kısaltmıştı.

Defin işleminden önce papanın naaşı Vatikan’daki San Pietro Bazilikası’nda ziyarete açılacak. Eskiden olduğu gibi naaş tabutsuz olarak ve yüksek bir katafalkta değil, tabutun içinde sergilenecek.

Ayrıca papanın naaşını üç farklı ağaç türünden yapılmış üç tabuta yerleştirme geleneği de son bulacak, papa ahşap ve çinkodan yapılmış tek bir tabuta konacak.

Papa Francesco, yüz yıldan uzun süredir Vatikan’a gömülmeyen ilk papa olacak. Roma topraklarındaki Santa Maria Maggiore Bazilikası’na özel bir bağlılığı olan Papa, mezarının da burada olacağını açıklamıştı.

1914’ten bu yana tüm papalar, Vatikan’daki San Pietro Bazilikası’nın altındaki “Vatikan Mağaralarına” gömülmüştü.

Konklav nedir?

Papalık makamının boş olduğu anlamına gelen sede vacante döneminde Vatikan’ın idari işlerini Camerlengo (baş mabeyinci) Kardinal ABD’li Kevin Farrell yürütecek.

En kıdemli kardinal olan Dekan Kardinal unvanına sahip Giovanni Battista Re, yeni papa seçimi (konklav) için dünya çapındaki tüm kardinalleri Roma’ya çağıracak.

İstisnai bir durum olmaması halinde, sede vacante dönemine girilmesinden sonraki 15-20 gün içinde, ritüelleri, gizemli atmosferi ve entrikalarıyla romanlara, filmlere ilham veren papa seçimi (konklav) başlayacak.

Konklav terimi, Latince’de anahtarla kilitlenmiş anlamına gelen cum ve clave sözcüklerinden geliyor. Papa seçimi gerçekten de Vatikan’daki Sistine Şapeli’ne seçici kardinallerin anahtarla kilitlenmesiyle yapılıyor.

Konklav oylamaları boyunca kardinaller Vatikan surları içindeki Casa Santa Marta misafirhanesinde konaklayacak. 1990’larda bu iş için inşa edilen misafirhane konklav dönemi dışında otel olarak da kullanılıyor. Papa Francesco, kendisinden önceki papaların aksine Papalık Sarayı’nda kalmak yerinde Casa Santa Marta’da yaşamayı tercih etmişti.

En uzun seçim 1006 gün sürmüştü

Konklav döneminde Casa Santa Marta’da olağanüstü güvenlik önlemleri ve dış dünyayla iletişimin önlenmesi amaçlı tedbirler alınacak.

Seçici kardinallerin seçim süresince etki altına girmesini önlemek amacıyla dış dünyayla iletişimleri kesilecek.

Seçici kardinaller dualar, ilahiler eşliğinde Sistine Şapeli’ne girdikten sonra ayin yöneticisi Latince “extra omnes” (herkes dışarı) anonsu yapacak. Bu andan itibaren kardinaller Sistine Şapeli’ne kilitlenerek oy vermeye başlayacak. 

Son yüz yılda en kısa konklav iki günde üç oylamayla biten 1939 seçimiydi.

En uzunu ise dört günde 11 oylama yapılan 1958 yılındaydı.

1958’deki zorlu seçimi Kardinal Angelo Giuseppe Roncalli kazanmıştı. 23. Giovanni ismini alan Roncalli, Türkiye’de de görev yapmış olması nedeniyle “Türk Papa” olarak da anılıyor.

Tarihin en uzun papa seçimi ise 1006 gün süren ve 1271 yılında sonuçlanan seçimdi.

Viterbo kentinde yapılan bu seçim aynı zamanda teknik olarak ilk konklav, çünkü kardinallerin uzun süre anlaşamaması üzerine sarayın salonuna kilitlenmeleriyle bu gelenek başladı. Kardinalleri uzlaşmaya zorlamak için Viterbo’daki Papalık Sarayı’nın çatısının kısmen söküldüğü bilgisi de mevcut.

Üçte iki oy aranıyor

Konklav’da 80 yaş altındaki kardinaller oy kullanacak. Halen oy kullanma hakkına sahip kardinal sayısı 136 ile rekor seviyede yüksek.

Papa seçimi için seçici kardinallerin üçte ikisinin oyu gerekiyor. Ancak ilk 34 oylama sonrası hala bir papa seçilememişse son turda en fazla oyu alan iki aday arasında oylama yapılıyor.

Papalık seçiminde resmi olarak adaylar bulunmuyor.

Teknik olarak papa seçilmek için bekar erkek ve Katolik olmak dışında bir şart bulunmasa da papalar geleneksel olarak seçime katılan kardinaller arasından seçiliyor.

Bu geleneğin dışındaki bir örnek, 13. yüzyılda yaklaşık iki yıl boyunca bir papa seçilememesi üzerine kardinallerin, rahip seviyesindeki keşiş Pietro da Morrone’yi papa ilan etmesiydi. 5. Celestino adını alan bu papayı istisnai kılan bir diğer özelliği de birkaç ay sonra istifa etmesiydi.

Siyah duman, beyaz duman

2013’teki son konklav, 12 Mart’ta 17.33’te “extra omnes” anonsuyla başlamış, ilk siyah duman aynı gün 19.41’de görülmüştü. 13 Mart’ta saat 19.06’da ise beyaz duman çıkmasıyla yeni papa seçildiğinin haberi verilmişti.

Siyah duman-beyaz duman ritüeli, seçim sonucunu Vatikan’daki San Pietro Meydanı’nda ya da ekranları başında bekleyenlere yeni papanın seçilip seçilmediğini gösteren ilk işaret. Sistine Şapeli’nin çatısındaki bacadan siyah duman çıkması gerekli çoğunluğun sağlanamadığı, beyaz duman ise yeni papanın seçildiği anlamına geliyor.

Dumanlar, oturumların sonunda oy pusulalarının ve belgelerin yakılmasıyla elde ediliyor. Geçmişte beyaz duman, kağıtların ıslak samanla birlikte yakılmasıyla elde edilirken 2005’ten beri duman renklerini daha net ayırt etmek için yardımcı maddeler de kullanılıyor.

Oy pusulaları 1939 konklavından bu yana, dökme demirden yapılmış, silindir şeklinde 1 metre yüksekliğindeki, 0,45 metre çapındaki sobada yakılıyor. 2005’te bu sobanın yanına, dumanın görünürlüğünü artırmak için duman fişeği yerleştirilen ayrı bir cihaz eklendi.

Habemus Papam

Bacadan beyaz duman çıkması, seçici kardinallerin bir aday üzerinde gerekli oy çoğunluğuna ulaştığı ve bu adayın da papalık görevini kabul ettiği anlamına geliyor. Yeni papaya hemen ardından, bu görevde kullanmak istediği isim soruluyor.

Ardından yeni papa, 3 farklı ölçüde beyaz papa kıyafetlerinin bulunduğu odaya götürülüp giydiriliyor.

Bu odaya, papalık kıyafetleriyle özdeşleşen makamın ağırlığının yarattığı duygusal yükten dolayı “ağlama odası” da deniliyor.

Yeni Papa kardinallerin bağlılık yemini ve duanın ardından San Pietro Bazilikası’nın merkez locasının balkonundan halka takdim ediliyor. “Habemus Papam” (bir papamız var) anonsuyla yeni papanın kimliği duyuruluyor.

Ve 1.3 milyar Katolik’e ruhani liderlik edecek yeni papa balkondan ilk “Urbi et orbi” (şehre ve dünyaya) konuşmasıyla sesleniyor.

Haber, değiştirilmeden kaynağından otomatik olarak eklenmiştir