16. yüzyıldan kalma Benardine Manastırı’nın kapı kulesinde yürütülen koruma çalışmalarında keşfedilen mektup 9 Mayıs 1905 tarihini taşıyor. Mektubun yazarı Kazimierz Biskupi köyünde yaşayan bir demirci olan Karol Szulc. Zaman kapsülü gibi 120 yıl saklı kalan mektubun içindeyse döneme ışık tutan detaylar saklı…

“Sayın Beyler” hitabıyla başlayan mektupta Szulc, Rus İmparatorluğu’nun baskıcı yönetimi altında yaşayan Polonyalıların içinde bulunduğu durumu “Ve şimdi Rus İmparatoru Nikolay’ın yönetiminde biz Polonyalılar için hayat gerçekten dehşet verici. Rus kırbacının terinde inliyoruz” diye anlatıyor.

Polonyalıların sessiz direnişi

Mektup 1905 Rus Devrimi’nin başladığı yılın hemen sonrasına ait. O dönemde Polonya, Rusya, Prusya ve Avusturya arasında bölünmüş durumda olduğundan henüz resmi olarak bağımsız bir devlet değildi. Ancak Polonyalılar Çarlık yönetiminin baskılarına karşı protestolar ve grevlerle direnişe geçmişti.

Çarlık rejimi ise bu protestolara sert bir şekilde karşılık vermiş ve yüzlerce kişinin öldüğü olaylar sonrası sıkıyönetim ilan edilmişti. Binlerce kişi de tutuklanarak Sibirya’ya sürgün edilmişti.

“Böylesi görülmedi”

Szulc, mektubunda devam eden Rus-Japon Savaşı’na da değinerek şu satırları yazıyor:

“Gerçekten de şu anda Rusya, Japonya ile savaşta ve bu savaş öylesine korkunç ki dünyanın başlangıcından bu yana böylesi görülmedi. Şimdiye kadar yaklaşık bir milyon kişi öldü ama savaş hala bitmedi.”

Bu savaş Rusya için tarihi bir hezimetle sonuçlanmış, Çarlık yönetimi ağır prestij kaybına uğramıştı.

“Gerçek bir tarihi belge”

Mektubun sonunda Szulc köyün din adamı Papaz I. Malachowski’yi övüyor:

“Böylesine zor zamanlarda bile Tanrı, papazımızı Kutsal Ruh’la ilhamlandırdı. Gönüllü bağışlarla yeni bir kilise inşa etti. Ustabaşı Nowakowski’nin elleriyle yeniden inşa edildi.”

Kazimierz Biskupi Belediye Başkanı Gregorz Maciejewski ise sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımda mektubu “Hepimiz için büyük bir sürpriz. 120 yıl önce köyümüzde yaşamış Karol Szulc’un yazdığı bu mektup Rus işgali altındaki yaşamı anlatıyor. Gerçek bir tarihi belge” sözleriyle duyurdu…