“Dijital detoks vergisi” Brezilya’da son aylarda popüler bir tartışma konusu. Brezilya Parlamentosu henüz sadece 6 sayfa ve 9 maddeden müteşekkil bir yasa tasarısından ibaret olan “dijital detoks vergisi” ile gençlerin sosyal medya bağımlılıklarına ve bu bağımlılıktan kaynaklanan çeşitli ruhsal hastalıklara çözüm arıyor.
Tasarıda hangi düzenlemeler bulunuyor?
Dijital detoks vergisi kanun tasarısı, özetle, sosyal medya, yayın hizmetleri, çevrimiçi oyun ve benzer interaktif dijital içerikler üreten dijital platformların senelik brüt kazançlarından %1 oranında bir vergi alınmasını öngörüyor. Vergi, senelik brüt kazancı 100 milyon Brezilya Realine (yaklaşık 17,7 milyon USD) eşit veya bu tutarın üzerinde olan bütün hizmet sağlayıcılardan alınacak. Hizmet sağlayıcıların Brezilya’da yerleşik olup olmamaları ise bir önem taşımıyor.
Dijital detoks vergisinin mükelleflerinin verginin oranının %1’den, %0,5’e inmesini sağlamaları imkân dahilinde. Bu olanaktan faydalanmak için platformların hayata geçirmesi gereken 5 temel unsur var: (i) platformlarda ebeveyn kontrolünün sağlanması ve çocuklar ile ergenler için platformun kullanılabildiği zaman diliminin kısıtlanması; (ii) belirli yaş gruplarının belirli uygunsuz içeriklere erişiminin engellenmesi; (iii) platformda yer alan çocuklar ile ergenlere yönelik “dürtüsel bağlılık” mekanizmalarının ortadan kaldırılması; (iv) çocuklar ve ergenlerin verilerinin Brezilya kanunlarına uygun bir şekilde korunması; ve (v) platformun kullanıldığı zamana ilişkin düzenli uyarılar yapılması ve kullanıcıların belirli aralıklarla oturumlarını kapatmalarının desteklenmesi. Tasarıda ayrıca dijital detoks vergisinden elde edilecek bütün gelirin, Çocuklar ve Ergenler İçin Ulusal Fona aktarılacağı belirtiliyor.
Tasarının amacı gerçekten dijital içerik tüketimini azaltmak mı?
Brezilya Parlamentosunun yakın zamanda uygulamaya geçirdiği ve geçirmeyi planladığı diğer uygulamalar göz önünde bulundurulunca, çocuk ve ergenlerin dijital içerik tüketimini azaltmanın dijital detoks vergisi tasarısının amaçlarından biri olduğu tartışmasız. Brezilya’da okullarda cep telefonu kullanımı yasaklandı ve eğitim kurumlarına çalışanlarını ruhsal hastalıkların belirtileriile ilgili eğitime tâbi tutmaları zorunluluğu getirildi. Yakın zamanda yürürlüğe girmesi beklenen bir yasa tasarı ise, 12 yaşın altındaki çocukların sosyal medya platformlarına erişiminin engellenmesini öngörüyor.
Brezilya’da henüz bir dijital hizmet vergisi olmayışı, dijital detoks vergisinin dijital hizmet vergisine alternatif olarak hayata geçirilip geçirilmediği sorusunu ister istemez akla getiriyor. Bu sorunun cevabını net bir şekilde vermek mümkün olmasa da dijital hizmet vergisine ilişkin bir yasa tasarısının da mevcut olması, iki verginin birbirinden bağımsız olduğuna işaret eder gibi.
Gençlerin dijital içerik tüketimi vergi ile azalır mı?
Dijital içerik tüketiminin bir vergi ile azaltılması son derece güç. Vergi bizzat gençlerden tahsil edilse bile, bağımlılık yaratan ürün ve hizmetlerden vazgeçmesi zor. Fakat, Brezilya yasa tasarısı yalnızca vergi alınmasını öngörmüyor. Dijital içerik sunan hizmet sağlayıcıları bir dizi uygulamayı hayata geçirmeye teşvik ediyor. Platformların çocuk ve ergenleri koruyucu bir seri uygulamayı hayata geçirdiklerinde, vergi oranlarını yarı yarıya azaltabilmelerine imkân tanıyor.
ABD’nin TikTok’a erişim engeli getirilmemesi için dayattığı, platformun kullanıldığı zamana ilişkin düzenli uyarılar yapılması ve kullanıcıların belirli aralıklarla oturumlarını kapatmalarının desteklenmesi, yasa tasarısının öngördüğü uygulamalardan sadece bir tanesi.
Platformların kendi kendilerini denetlemelerini. sağlayabilecek bu mekanizma ve Brezilya’nın hayata geçirdiği diğer uygulamalar gençlerin dijital içerik tüketimini gerçekten azaltabilecek gibi görünüyor. Asıl düşündürücü olan Brezilya’nın hayata geçirdiği çeşitli uygulamalardan ziyade, dijital detoksu devlet müdahalesi olmadan yapamıyor oluşumuz… Sözüm “dijital detoks kamplarına” (hiç duymamış olsam da kesin vardır) gidenlere değil elbette, onlar zaten birkaç adım öndeler.
