Rusya-Ukrayna barışı için İstanbul görüşmelerinin ikinci ayağı dün Ukrayna’nın düzenlediği ve Rusya’ya ağır darbe vuran saldırıların ardından gerçekleşti. Rus tarafı masada ateşkes ve barış için öteden beri dile getirdiği şartları ileri süren iki seçenekli bir paket sundu. Ukrayna tarafı, “Bu memorandumu daha yeni görüyoruz, düşünmemiz lazım” diyerek süre istedi. Bu arada Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dün akşam saatlerinde Rusya-Ukrayna barışı için “En büyük arzusunun Putin ve Zelenski’yi masaya oturtmak” olduğunu söyledi, “Başkan Trump da gelmek istemişti, uygun bulurlarsa ben de olurum” dedi. Bu çağrıya Beyaz Saray anında yanıt verdi, Başkan Donald Trump’ın sözcüsü “Başkan gelmeye hazır” dedi. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski de zirveye geleceğini söyledi. Henüz Moskova’dan bir açıklama yok.

İstanbul’da ikinci turu yapılan barış görüşmeleri, Ukrayna’nın pazar günü Rusya’nın binlerce kilometre derinindeki stratejik hava üslerine düzenlediği ve sonuçları Rusya açısından bir hayli ağır olan saldırıların ardından yapıldı. Aslında son ana kadar Ukrayna heyetinin İstanbul’a gelip gelmeyeceği meçhuldü ama dün Ukraynalı barış heyeti geldi ve Çırağan Sarayındaki toplantı Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın başkanlığında yapıldı. Toplantıda Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanı İbrahim Kalın ve TSK’yı temsilen üst düzey askerler de bulundu.

Rus basını, toplantıda Rusya’nın Ukrayna’ya ilettiği memorandumda ateşkes için 2 seçenek önerdiğini yazdı.

Rus haber ajansı TASS ve Ria Novosti’nin aktardığı memorandumda yer alan ilk öneriye göre Rusya, Ukrayna’dan Donetsk, Lugansk, Herson ve Zaporijiya bölgelerinden çekilmesini istiyor. İkinci öneriye göre ise Rus birliklerin yeniden konuşlandırılmasını, seferberliğin ve Kiev’e yabancı askeri yardım sağlanmasının sona erdirilmesini, terhisin başlatılmasını ve üçüncü ülkelerin askerî varlığının ortadan kaldırılmasını yasaklayan maddeler içeriyor. Rusya ayrıca Ukrayna’da Kırım’ın ilhâkını tanımasını istiyor. 

Rusya, Ukrayna’da ateşkes için Kiev’e iki öneride bulundu.

Bunlardan birincisi, Ukrayna’nın Donetsk, Lugansk, Zaporijiya ve Herson bölgelerinden çekilmesini içerirken ikinci paket öneride de birliklerin yeniden konuşlandırılmasını, seferberliğin sona erdirilmesini ve Kiev’e yabancı askerî yardım sağlanmasını, terhisin başlatılmasını ve üçüncü ülkelerin askerî varlığının hariç tutulmasını yasaklayan maddeler bulunuyor. Rusya ayrıca Kırım’ın ilhâkının uluslararası olarak tanınmasını istiyor. 

Rus basınının aktardığına göre belgede Ukrayna’nın tarafsızlığı, askerî ittifaklara katılmaktan vazgeçmesi ve Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin azamî sayısının belirlenmesine ilişkin maddeler de yer alıyor. 

Ayrıca Rusya’ya uygulanan ekonomik yaptırımların kaldırılması ve tarafların askerî eylemlerinden doğan zararlar için taleplerinden karşılıklı olarak feragat edilmesini isteyen Moskova, “Rusça konuşan nüfusun hak ve özgürlüklerinin sağlanması” ve “Nazizmin yüceltilmesinin yasaklanması” taleplerinde bulundu. 

Erdoğan’ın çağrısı

Cumhurbaşkanı  Recep Tayyip Erdoğan, Çırağan’da yapılan Ukrayna- Rusya görüşmelerine ilişkin olarak, “Türkiye, İstanbul’la bir dönüm noktası oldu. Her iki taraf için de en büyük arzum, Putin ve Zelenski’yi İstanbul ya da Ankara’da bir araya getirmek. Hatta Trump’ın da gelmesi. İstanbul’u barış merkezi yapalım” dedi. 

Kabine toplantısı sonrası konuşan Erdoğan şöyle dedi:

“Bugün Rusya-Ukrayna heyetleri bugün İstanbul’da bir araya geldiler. Muhteşem bir buluşma oldu. Esir değişimleri binin üzerine çıktı. Birde bu esir değişiminin dışında gerek Rusya gerek Ukrayna tarafında bazı cesetlerin de birbirlerine iadesi söz konusu oldu. Bu rakamlar da çok büyük. Dışişleri Bakanım ve medya bu rakamları dünya kamuoyuna açıklıyorlar.

İftihar duyuyoruz. Türkiye, İstanbul’la bir dönüm noktası oldu. Her iki taraf için de en büyük arzum, Putin ve Zelenski’yi İstanbul ya da Ankara’da bir araya getirmek. Hatta Trump’ın da gelmesi. İstanbul’u barış merkezi yapalım.”

Beyaz Saray: Trump, Türkiye’de Rusya ve Ukrayna liderleriyle görüşmeye açık

Beyaz Saray’ın bahçesinde, basın mensuplarının Rusya-Ukrayna arasındaki savaşa ilişkin sorularını yanıtlayan Beyaz Saray sözcüsü Karoline Leavitt, İstanbul’da gerçekleşen Rusya-Ukrayna görüşmelerine ilişkin, “Başkan, iki liderin ve iki tarafın da masaya oturmasını istiyor ve bugün Başkan Trump’ın ısrarı üzerine bunu yaptıklarını gördük. Ancak Başkan’ın bu görüşmeler ve orada yaşananlar hakkında ne düşündüğü konusunda, sözü kendisine bırakacağım” değerlendirmesini yaptı.

Leavitt, Ukrayna’nın Rusya’ya yönelik düzenlediği insansız hava aracı (İHA) saldırısına ilişkin reaksiyonlarının ne olduğunun sorulması üzerine, “Bu savaşın artık sona ermesi gerekiyor. Bu savaş iki taraf için de acımasız geçmiş ve çok fazla insan hayatını kaybetmiştir. Başkan bu savaşın müzakere masasında sona ermesini istemektedir.” şeklinde konuştu.

Leavitt, “Cumhurbaşkanı (Recep Tayyip) Erdoğan, Başkan Trump, (Rusya) Devlet Başkanı (Vladimir) Putin ve (Ukrayna) Devlet Başkanı (Volodimir) Zelenskiy’in İstanbul’da bir araya gelmesinin zamanının geldiğini söylüyor. Trump bunu destekler mi ve bu katılacağı bir şey olur mu?” şeklindeki bir soruyu yanıtladı.

ABD’li Sözcü, “Başkan, eğer böyle bir şey olursa buna açık olduğunu söyledi” dedi.

Zelenski: Ben Putin’le görüşmeye hazırım

Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta, Nordik ülkeleri ve Ukrayna’dan temsilcilerin katılımıyla düzenlenen Bükreş Dokuzlusu (B9) Zirvesi’ne katılan Zelenskiy, savaşı sona erdirmek yönünde İstanbul’da düzenlenen müzakereleri değerlendirdi.

Gazetecilerin sorularını Zoom aracılığıyla yanıtlayan Zelenskiy, Türkiye’de gerçekleşen müzakerelerde, Rusya ile Ukrayna arasında yeni esir takasının yapılmasına yönelik kararın alındığını anımsatarak, “Askerlerimiz takas edilecek. 1000’e karşı 1000 olacak. Ayrıca 200’e karşı 200 daha eklenebilir.” dedi. 

Ayrıca karşılıklı olarak 6 bin askerin cesedinin de takası için anlaştıklarını dile getiren Zelenskiy, “Tarafımız, Rus tarafına 6 bin Rus (askerin) cesedi teslim etmeyi kabul etti ancak bu konunun çok dikkatli şekilde incelenmesi gerekiyor.” ifadesini kullandı. 

Zelenskiy, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD Başkanı Donald Trump ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile bir araya gelmeye hazır olduğunu belirtti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’a, bu tür bir görüşme yapmak için hazır olduğunu telefon konuşması sırasında ilettiğini aktaran Zelenskiy, “(Cumhurbaşkanı Erdoğan’a) Liderler düzeyinde bir görüşmeyi desteklediğimi söyledim. Çünkü, bizim görüşmemiz olmadan ateşkes olmayacağı izlenimine sahibim.” diye konuştu.

Rusların, cephede ölen askerlerin cesetlerini almak için Ukrayna’ya 2 veya 3 günlük ateşkes teklif etmelerinin mantıklı olmadığını savunan Zelenskiy, ateşkesin aslında insanların öldürülmemesi için bir çözüm olduğunu söyledi.

Ateşkesin sağlanması için Rusya’nın Ukrayna heyetine ilettiği memorandum hakkında da konuşan Zelenskiy, belgeyi henüz tam olarak okumadığını dile getirdi.

Rusların hazırladığı memorandumla ilgili bazı bilgiler aldığını belirten Zelenskiy, söz konusu belgenin daha çok “Rusya’nın ültimatomuna” benzediğini ifade etti.