Rusya’nın Sibirya’nın en doğusunda, Moğolistan sınırına yakın bölgede bulunan şehri Irkutsk, Kiev’e 5 bin kilometreden fazla uzaklıkta.
Bu şehrin yakınındaki Belaya askeri üssü, Rusya’nın ta Sovyetler Birliği zamanından beri, Soğuk Savaş’ın en hararetli yıllarından beri en önemli askeri üslerinden biri. Çünkü burada Rusya hava kuvvetlerinin stratejik ağır bombardıman filosu konuşlu.
Bu üs sayesinde Sovyetler Birliği de, Rusya da, Orta Asya’dan Pasifik’e ve hatta ABD’ye kadar geniş bölgeyi tehdit altında tutabiliyordu. Burada konuşlu Tu-95 ağır bombardıman uçakları, inanılmaz uzun menzilleri ve müthiş füze taşıma kapasiteleriyle, bir nükleer savaşta Rusya’nın en önemli kozuydu.
Bu uçaklar ve üs, son üç yıldır Ukrayna şehirlerine yapılan füze saldırılarında son derece önemli rol oynuyordu. Binlerce kilometre öteden havalanıyor, Ukrayna semalarına girmezden önce füzelerini ateşliyor ve sonra da üslerine geri dönüyordu Tu-22M ve Tu-95 tipi, artık üretilmeyen uçaklar.
Rusya’nın Sovyetler Birliği ve soğuk savaştan kalma bir başka önemli askeri üssü Kuzey Kutbuna yakın, Finlandiya sınırındaki Murmansk bölgesinde yer alan Olenya hava üssüydü. Burası da aynı şekilde stratejik ağır bombardıman uçaklarının konuşlandığı, soğuk savaş sırasında kutup bölgesinden Kuzey Atlantik’e ve Avrupa’ya kadar her yeri diken üstünde tutan önemli silahların saklandığı bir yerdi. Aynı şekilde bu üs de, Ukrayna savaşında çok önemli rol oynuyor, Ukrayna’ya yağan füzelerin önemli bölümü bu üsten kalkan ağır bombardıman uçaklarından fırlatılıyordu.
Bu iki önemli üs ve ayrıca Rusya içlerinde üç üs daha pazar günü şok edici birer saldırıya uğradılar. Saldırılar eş zamanlıydı. Saldıranlar, uzaktan bakanın oyuncak sanabileceği minik dronlardı. Onlarca dron, bu üslerin çok yakınına park etmiş kamyonların arkasında taşıdığı konteynerlerin içinden havalanmış ve askeri üslerde kuzu gibi meydanda duran ağır bombardıman uçaklarından en az 14 tanesini yok etmişti.
Peki ama bu saldırı nasıl yapılabilmişti? Bu sır perdesi gerek Rusya’nın gerekse Ukrayna’nın dün yaptığı açıklamalar sayesinde bir ölçüde aralandı.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski saldırı hazırlıklarının 1,5 yıl önce başladığını söylüyor. Saldırı planlanmış, saldırıda kullanılacak minik dronlar Ukrayna tarafından üretilmişti. Dronlar kamikaze özellikliydi. Yani taşıdıkları patlayıcılarla hedefe çarpıyor ve onu yok ediyordu.
Ama esas şaşırtıcı olan, dronların binlerce kilometre uzaktan yönetiliyor olmasıydı. Nitekim Ukrayna dronları yöneten bilgisayar ekranlarından çekilmiş bazı videoları paylaştı. Videolar çok çarpıcıydı. Ekranda Rus uçağına elinizi değecek kadar yakın hissediyordunuz kendinizi. Ama aslında o ekran, saldırının yapıldığı yerden binlerce kilometre uzaktaydı.
Ukrayna’nın yolladığı dronları taşıyan konteynerlar, dronların tamamı havalandıktan sonra kendi kendilerini imha etmeye programlıydı. Bu imha işlemi büyük olasılıkla dronlar saldırı yerine varmadan konteynerler yakalanacak olursa yine devreye girecek, böylece kullanılan teknoloji korunmuş olacaktı.
Nitekim Rus sosyal medyası, dronları konteynerlerden havalanırken gösteren onlarca videoyla dou. Belli ki yoldan geçen pek çok kişi bu durumdaki anormalliği görmüş ve telefonunu çıkarıp çekim yapmıştı. Bazı çekimlerde arka planda saldırıya uğrayan askeri üsten yükselen siyah dumanlar bile görülüyordu. Konteynerleri kendi kendini imha ettikten sonra gösteren videolar da vardı.
Ukrayna’nın bu dronları bu kadar uzaktan yönetmek için nasıl bir haberleşme teknolojisi kullandığı ve hangi ülkelerden yardım aldığı henüz belli değil ama çok uzun süre gizli kalamaz bu bilgi.
Esas önemlisi Rusya’nın adlığı ağır hasar. Rus stratejik bombardıman filosunun bu denli çok sayıda uçağı bir kerede kaybetmesi sadece Ukrayna savaşı açısından değil Rusya’nın küresel stratejik caydırıcılığı açısından da ciddi bir sorun yaratacak. Şimdiden Japonya’ya karşı Pasifik’te yapılan devriye görevlerinin aksadığına dair haberler var.
