Tax Notes’un haberine göre, Avrupa Halk Partisi (European People’s Party) telif hakkı koruması altında olan içeriklerin ücretsiz kullanımı nedeniyle tahsil edilecek bir yapay zekâ vergisi önerisini AB Parlamentosu’nun gündemine taşıdı. Önerinin detaylarının 15 Temmuz’da sunulacak bir taslak raporda belirtilmesi bekleniyor.
İzinsiz kullanım eser sahiplerine zarar veriyor
Önerinin temel nedeni, telif hakları ile korunan içeriklerin hak sahiplerine herhangi bir ödeme yapılmaksızın yapay zekâyı eğitmek için kullanılıyor olması. Bu kullanımın telif hakları ekosistemine büyük zarar verdiği aşikâr.
Telif haklarına tâbi içeriklerin, içerik sahiplerinden izin alınmaksızın, yapay zekâyı eğitmek için kullanılması Amerika Birleşik Devletleri’nde de tepki görüyor. Aralarında Jodi Picoult ve John Grisham gibi her daim çok satanlar listesinde yer alan isimlerin de bulunduğu çok sayıda yazar tam da bu nedenle Open AI’ya karşı bir hukuk mücadelesi başlattı. The New York Times ve Getty Images’ın da benzer bir mücadele verdiği biliniyor.
Durum aslında geçtiğimiz aylarda gündemi meşgul eden Türkiye Musiki Eseri Sahipleri Meslek Birliği MESAM’ın söz yazarı, bestekâr ve benzeri sanatçıların haklarını korumak amacıyla işletmelerden senelik ücret talep etmesine benzer. Avrupalılar tarafından üretilen içeriğin kullanımının, yine Avrupa’da ücretlendirilmesi gerektiği düşüncesi ile yola çıkılıyor.
Önerinin ‘dijital hizmet vergisi’ ile benzerlik taşıdığı anlaşılıyor
Öneri, telif hakkına tâbi içerikleri herhangi bir ücret ödemeksizin kullanan yapay zekâ platformlarının dünya genelinde elde edilen yıllık hasılatlarının %5 ila 7’si oranında bir vergi tahsil edilmesinden ibaret. Bu verginin hangi amaçlarla kullanılacağı 15 Temmuz’da sunulacak taslak rapor ile daha net ortaya konulacaktır. İçerik üreticilerine dağıtılması düşünülebilecekse de yaratıcı çalışmaların desteklenmesi amacıyla bir fon oluşturulması ihtimali daha olası.
Dijital hizmet vergisine benzerliği ile dikkat çeken önerinin, Trump ve AB arasında yeni bir tartışmaya yol açması da kuvvetle muhtemel.
“Yapay zekâ vergisi” bilim kurgu filmlerini aratmayan senaryolar üzerine kurulmak zorunda değil…
Yapay zekâ vergisi, akademik literatürde daha sık kullanılan ismiyle robot vergisi, son senelerin en çok ilgi gören konularından. Öneriler arasında robotlar tarafından üstlenilen bir görevin bir insan tarafından yapılması halinde işveren tarafından ödenecek maaşın suni olarak robota atfedilmesi ve bu tutarın vergilendirilmesi, Ticaret Siciline benzer bir “Robot Sicili” oluşturulması ve robotların sicile kaydedilmesi karşılığında harç tahsil edilmesi, robotların mükellef olarak nitelendirilmesi ve elde ettikleri gelirden vergi alınması gibi çeşitli ilginç ama uygulanması şu an için son derece güç fikirler var.
Bu hayli ilgi çekici fakat, en azından şu an için, makul sınırları zorlayan fikirler robot vergisinin mevcut vergi sistemimizle uyumlu olmadığı, bu nedenle hiçbir düzenleme yapılmaması gerektiği fikrini savunanların sayısını arttırdı. Oysa “robot vergisi” olarak tabir edilen vergi, belirli bir algoritmayı kullanan bir işletmenin bu algoritma sayesinde elde ettiği kazancın vergi sistemi tarafından daha iyi kavranabilmesini sağlayacak düzenlemelerden ibaret. AB Parlamentosu’nda bu ay tartışılacağı anlaşılan öneri bunun somut bir örneği. Önerinin yasalaşması ve başarıyla uygulanabilmesi halinde farklı robot vergisi uygulamaları yavaş yavaş hayatımıza girmeye başlayabilir. Bu da hepimizin yararına olur.
