Tarihi Kentler Birliği’nin kurucularından ve Onursal Danışma Kurulu Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen, hayatını kaybetti. Türkiye’nin kültürel mirasına adadığı ömrü boyunca, kentlerin tarihsel, kültürel ve mekânsal değerlerini görünür kılmak için önemli çalışmalar yürüten Sözen, aynı zamanda TBMM Üstün Hizmet Ödülü ve Kültür ve Sanat Ödülü de dahil pek çok ödülün sahibi olmuştu.
Tarihi Kentler Birliği, Sözen’in vefatının ardından yaptığı açıklamada, “Tarihi Kentler Birliği’nin kurucularından ve Onursal Danışma Kurulu Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen’i kaybetmenin derin üzüntüsünü yaşıyoruz. Ömrünü Türkiye’nin kültürel mirasına adayan, kentlerin tarihsel, kültürel ve mekânsal birikimini görünür kılmak için büyük bir mücadele veren kıymetli bir değerimizi yitirdik. Yaşamı boyunca ilham veren çalışmalarıyla TBMM Üstün Hizmet Ödülü ve Kültür ve Sanat Ödülü’ne layık görülen hocamıza Allah’tan rahmet diliyoruz” ifadelerine yer verdi.
Prof. Dr. Sözen’in cenazesi yarın (Pazar) ikindi namazının ardından İstanbul Zincirlikuyu Camii’nde kılınacak cenaze namazının ardından Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedilecek.
Gaziantep’in bir kültür şehri olması yolunda attığımız her adımda yanımızdaydı
Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin, Sözen’in ölümü üzerine yaptığı paylaşımda şunları söyledi:
“Tarihi Kentler Birliği’nin kurucusu, ÇEKÜL Vakfı Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen’i kaybetmenin derin üzüntüsünü yaşıyoruz.
Gaziantep’in bir kültür şehri olması yolunda attığımız her adımda yanımızdaydı. Eski Adliye binasını kültür sanat merkezine dönüştürürken, karlı bir kış günü birlikte çekildiğimiz bu kare de bunun bir hatırası…
Türkiye’nin kültürel mirasına ömrünü adayan değerli büyüğümüzün ruhu şad, mekânı cennet olsun.”
Mahir Polat: Anıt bir kişiliği kaybettik
İBB Genel Sekreter Yardımcısı Mahir Polat ise X hesabından yaptığı paylaşımda “Türkiye, çok büyük bir değerini yitirdi,” diyerek şunları söyledi:
“Sevgili hocam Prof. Dr. Metin Sözen’i kaybettik. Türkiye, çok büyük bir değerini yitirdi.
Yalnızca bir akademisyeni değil; bu ülkenin kültürel vicdanını, hafızasını, binlerce yıllık tarihî ve kültürel çevresinin korunmasına ömrünü adamış anıt bir kişiliği kaybettik.
Gönlümden çıkmayan, 2024 yılında evinde yaptığımız o son uzun sohbet—ortak dertlerimizin, ortak çabalarımızın, kuşaklar boyunca değişmeyen kaderimizin—yılların birikimini sessizce birbirimize emanet ettiğimiz bir vedaydı.
Hocam, Divriği’nin taşlarında, Kemaliye’nin sokaklarında, Erzincan’ın avlularında; Safranbolu’nun ahşabında, Tire’nin çarşısında, Birgi’nin gölgesinde, Sille’nin duvarlarında, Niksar’da, Arapgir’de, Kayseri’de Amasya’da, Tokat’ta, Mardin’de, Antalya Kaleiçi’nde, Tarsus’ta… Hep oradaydınız. Her detayda, Türkiye’nin asıl değerlerine gösterdiğiniz sadık inanç vardı. Bu toprakların belleğini korumaktan hiç vazgeçmediniz. Şimdi biz de vazgeçmeyeceğiz. Minnetle, sevgiyle…
Evvel giden dosta selam ile…”
Metin Sözen kimdir?
Metin Sözen 24 Mayıs 1936 Elazığ Harput’ta doğdu. ÇEKÜL’ün (Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı) başkanlığını yürüttü. Türkiye’deki, başta tarihi yapılar olmak üzere, kültürel mirasın korunması üzerine yaptığı çalışmalarla tanınmış bir mimar, öğretim görevlisi ve sivil toplum kuruluşu yöneticisiydi.
Mehmet Muhsin Sözen ve Ülfet Sözen’in çocukları olarak Elazığ’ın Harput şehrinde 24 Mayıs 1936’de dünyaya gelen Metin Sözen, babasının devlet memuru olması nedeniyle ilk ve orta öğretiminin Türkiye’nin farklı şehirlerinde yaptı. İlkokulu Malatya ve Konya’da okuduktan sonra; orta ögrenimine Konya’da başladıysa da Antalya, Adana, İzmit ve Kabataş’ta devam etti.
Yüksek eğitime İstanbul Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi’nde başladı ve aynı üniversitesinin Tarih Kürsüsü’ne 1960 yılında asistan olarak kabul edildi. 1967 yılından itibaren ise İTÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü’nde Tarih ve Restorasyon Kürsü’sünde asistanlığa devam etti. Aynı üniversitede 1973 yılında doçentlik, 1979 yılında ise profesörlük ünvanını aldı.
İTÜ’deki öğretim üyesi görevine ek olarak, Türkiye’nin doğal ve kültürel mirasını korumak amacıyla 1990 yılında vakıf statüsünde kurulmuş sivil toplum kuruluşu olan ÇEKÜL’ün başkanlık görevini yürüttü.
Ayrıca TBMM’ye bağlı olan saray, köşk ve kasırların ve içindeki tarihi eşyaların daha iyi korunması için oluşturulan ve de Millî Saraylar Daire Başkanlığı bünyesinde olan Bilim ve Değerlendirme Kurulu başkanlığı yaptı.
Ödülleri ve onurlandırılması
Üstün Hizmet Ödülü: TBMM Başkanlığı tarafından verildi.
Vakıf İnsan Ödülü: Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından verildi
Mimarlığa Katkı Dalı Jüri Özel Ödülü: 2002 yılında TMMOB Metin Sözen’e Türkiye’deki ulusal varlıkların gözetilmesi hususunda hem Türkiye’de hem de ülke dışında yaptığı çalışmalardan ötürü Mimarlığa Katkı Dalı Jüri Özel Ödülü’nü verdi.
Koruma Ödülü: 2006 yılında Türkiye Cumhuriyet Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ilk kez verdiği bir ödül olan 1. Ulusal Mimarlık Koruma Ödülleri’nden Koruma Onur Ödülü’ne layık görülmüştür.[6]
Kültür ve Sanat Ödülü: 2007 yılında Türkiye Cumhuriyet Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın her sene verdiği Kültür ve Sanat Ödülü’nü kazanmıştır. Ödül kendisine Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından verilmiştir.
İsmi, Kars’taki bir caddeye verilmiştir.
Onursal Doktora: 8 Aralık 2016 tarihinde İstanbul Kültür Üniversitesi Metin Sözen’e Türk Sanatı ve Mimarlığı konusundaki araştırmaları ile Türkiye’deki doğal ve tarihi mirasın korunmasına ve tanıtımına yaptığı katkılardan dolayı “onursal doktora” unvanı vermiştir.
Yayınları
Metin Sözen’in İstanbul Üniversitesi’nde asistanlığa başladığı dönemden günümüze kadar birçok alanda basılı yayınları vardır.
Anadolu Medreseleri, Selçuklu ve Beylikler Devri (1970)
Anadolu Kentleri (1971)
Diyarbakır’da Türk Mimarisi / Turkish Architecture in Diyarbakır (1971)
50 Yılın Türk Mimarisi (1973)
Sinan, Architect of Ages
Bir İmparatorluğun Doğuşu: Topkapı
Turas el-imare el-Türkiyye vel-Mimar Sinan /Türkish Architecture and Sinan/L’arcitecture Türkey et I’Architecte Sinan (1976)
Türk Mimarlığının Tarihsel Gelişimi (1980)
Anadolu’da Akkoyunlu Mimarisi (1981)
Tarihsel Gelişimi içinde Türk Sanatı (1983)
Hazırladığı belgeseller
Anadolu’da Konutun Öyküsü
Sinan’ın Anıları
İstanbul’un Kültür Durakları
