Sağlıklı yaşamayı hayatının bir rutini haline getirmek için mücadele eden genç kadın alkol kullanmıyor, her gün beş porsiyon meyve ve sebze yiyor ve pilates derslerine düzenli katılıyor, gün içinde bolca su içiyordu. Ancak bu kadar sağlıklı yaşamasına rağmen hiç tahmin etmediği bir şey yaşadı; hastanelik oldu. Peki ‘sağlıklı’ diye yaptığı fakat yanlış olan şey neydi?

“Ciddi bir sorunum var diye anneme titrek parmaklarla bir mesaj yazdım. Zihnim bulanıktı, midem şişmişti, kalbim küt küt atıyordu ve nedenini bilmiyordum. Haftalardır, bende bir şeylerin ters gittiğine dair işaretler vardı. Stresten sandığım sürekli bir baş ağrısı, kaslarımda uyuşukluk hissi ve uykuyla geçmeyen derin bir yorgunluk hissediyordum.”

Bu sözler sağlıklı sandığı alışkanlığı yüzünden hastanelik olan Sian Dennis’e ait.

Aslında vücudu ona bazı uyarılar göndermişti fakat o, yine de daha sağlıklı alışkanlıklar edinirse, doğru şeyleri yapmaya devam ederse mesela daha iyi uyursa, besleyici yiyecekler yerse, her gün egzersiz yaparsa ve hepsinden önemlisi daha çok su içerse kendini daha iyi hissedeceğini sanıyordu.

Genç kadın, “Azı faydalıysa, çoğu daha da faydalıdır” kuralına göre yaşıyordu. Ancak ne kadar çok su içerse, kendini o kadar kötü hissediyordu.

Sonra 2025 yılının nisan ayında bir akşam Sian ciddi bir mide bulantısı ve baş dönmesi dalgasına kapıldı. Ayakta durursa bayılacağından korktu ve panik içinde anneme mesaj atıp acili aradı.

Sian “Sesim peltek çıkıyordu ve belirtilerimi anlatırken düşüncelerimi toparlamakta zorlanıyordum. Bana hemen hastaneye gitmem tavsiye edildi. Bir saat içinde annem beni hastaneye götürüyordu ve korkuyordum, ama daha da fazlası, şaşkındım. Alkol kullanmıyordum, her gün beş porsiyon meyve ve sebzemi yiyordum ve düzenli pilates derslerine katılıyordum. Ve tabii ki, günde en az sekiz litre su içiyordum” dedi.

Genç kadın tüm bunlara rağmen neden ‘vücudu kapanıyormuş’ gibi hissediyordu?

Sian, sağlık görevlisinin deyişiyle, içten içe boğuluyordum. Yani su zehirlenmesi yaşıyordu.

Su toksisitesi olarak da ifade edilebilen su zehirlenmesi, aşırı su tüketimine bağlı olarak vücuttaki elektrolit ve sodyum seviyelerinin olması gereken dengenin dışına çıkmasıyla meydana gelir. Su zehirlenmesi vücudun alması gereken su miktarının çok üstüne çıkıldığında görülür. Vücudun ihtiyaç duyduğundan daha fazla su içmek potansiyel olarak kanı seyreltir ve vücuttaki elektrolitleri ve özellikle sodyum seviyesini azaltır. Sodyumun azalmasına hiponatremi adı verilir. Sonuç olarak, aşırı su hücrelere girer ve hücrelerde şişme meydana getirebilir. Özellikle beyin hücrelerine çok fazla su girdiğinde beyin üzerindeki baskı artar ve bu durum beynin çalışma performansını etkiler.

Zamanında müdahale edildiği için aynı gece evine dönebilen Sian, “Kendimi utanmış, mahcup ve garip bir şekilde suçlu hissediyordum. Kendime iyi baktığımı sanıyordum, oysa sağlık ve zindeliğin peşinden koşarken vücudumu uçurumun kenarına itmiştim. Bu durumu daha önce duymuş olsaydım, belki de su alımımı artırmadan önce iki kez düşünürdüm” diye konuştu.

“Yine de bu durumu yaşayan tek kişi ben değilim. Konu her zaman sıvı kaybı, yani yeterince su içmediğimiz korkusu üzerine olduğu için, çok fazla su içmenin ne kadar tehlikeli olabileceği hakkında pek konuşulmuyor ve kimse bizi uyarmıyor. Daha da korkutucu olan, internette aşırı su içmenin ne kadar teşvik edildiği” diyen Sian şunları söyledi:

“Sosyal medya fenomenleri öğle yemeğine kadar kaç litre su içtiklerini gösteriyor ve dev su şişeleri bir onur nişanı haline geldi. Hatta daha iyi bir cilt, enerji ve sindirim için günde 10 litreye kadar su içmeyi yücelten sayfalara bile rastladım. Oysa gerçekte o miktarda su tüketmek ölümcül olmaya yetecek kadar fazla. İnsanlar susadıklarında su içmenin yeterli olduğunu ve bunun ötesine geçmenin bir gösteriş değil, risk olduğunu bilmeli.”

Günlük su tüketimi önerisi genellikle 2 ila 3 litre aralığındadır. Ancak vücudun ihtiyacına göre bu miktar artabilir. Herhangi bir hastalığı olmayan kişiler de 4 litrenin üstüne çıkabilir ancak su zehirlenmesi riskine karşı 5-6 litre su içmek için doktor onayı almanız daha sağlıklı olacaktır.

Sian, suyu susadığı için değil, kontrol ve alışkanlık olarak içtiğinden bahsetti, “‘Çok’ her zaman ‘daha iyi’ anlamına gelmez. Vücudumuz hassas ve güzel dengelenmiş bir sistemdir ve onu su gibi zararsız görünen bir şeyle bile aşırı yüklerseniz, geri dönüşü olmayan hasarlar oluşabilir. Geriye dönüp baktığımda, suyu susadığım için değil, kontrol için ve bir alışkanlık olarak içtiğimi fark ettim. Kurallara kusursuzca uyarsam mutlu ve sağlıklı olacağım yanılsaması için… Bu zihniyet bana her şeyime mal olabilirdi” dedi.

Ortalama günlük su ihtiyacı ne kadar?

İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Ali Vardar, “Su ihtiyacı kişiden kişiye farklılık gösterir. Vücudunuzun suyu nasıl kullandığını anlamak ve sizin için ideal miktarı belirlemek sağlığınız açısından büyük önem taşır. Fazla su genellikle idrar yoluyla atılır ve bu miktar günlük ortalama 1 ila 2 litreyi bulur” dedi ve ekledi:

“Çalışma koşullarına, aşırı egzersize veya böbrek hastalıkları başta olmak üzere bazı rahatsızlıklara bağlı olarak günde 3-4 litre su içilebilir. Ancak aşırı su tüketimi risklidir. Özellikle kısa sürede 3 ila 4 litre (yaklaşık 1 galon) su içmek, bazı bireylerde bir-iki saat içinde su zehirlenmesine yol açabilir. Bu yüzden susadığınızda su için, vücudunuzu dinleyin ve susuzluğunuzu giderdikten sonra durun, kendinizi içmeye zorlamayın.”

Su zehirlenmesinin belirtileri

Dr. Ali Vardar, su zehirlenmesi belirtilerinin mide bulantısı, kusma, mide şişkinliği, baş ağrısı, uyuşukluk, kas güçsüzlüğü, kas ağrısı ve kas krampları olduğunu söyledi.

Özellikle egzersiz sırasında veya sıcak havalarda susuz kaldığınızda, vücudunuzu dengelemek için su tüketimini geciktirmemek gerektiğinin altını çizen Vardar, şu bilgileri verdi:

— Sağlıklı böbrek fonksiyonlarına sahip bireylerde riski düşüktür. Ancak ileri evre böbrek hastalığı olanlar ya da uzun süreli efor sarf eden sporcular için, aşırı su tüketimi dikkatle takip edilmelidir. Bu durum, sıvı dengesinin bozulmasına ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

— Su içme davranışı yalnızca susuzluk hissine bağlı kalmamalıdır. Susuzluk, vücudun sıvı ihtiyacını belirtmekte geç kalabileceği bir uyarıdır. Bu nedenle su içmeyi gün içine yayarak bir alışkanlık haline getirmek, sıvı dengesini korumada en sağlıklı yaklaşımdır. Özellikle sıcak havalarda, yoğun fiziksel aktivite sırasında veya hastalık dönemlerinde susamadan su içmek, vücudu korumanın önemli bir yoludur.

— Su içmek böbrek sağlığı için faydalı olsa da aşırı su içmek tam tersi böbrekleri yorabilir. Böbrek sağlığını etkileyebilme özelliği taşıyan çok su içmek aynı zamanda vücudun elektrolit dengesini bozabilir, sodyum seviyelerini düşürür. Su zehirlenmesinin ölümcül bir vakaya dönüşmesi için çok ciddi oranda fazla su içilmiş olması gerekir. Bu gibi vakalarda su tüketimi durdurulmaz ve tedaviye başlanmazsa tehlikeli bir tablo doğabilir.