Kuantum mekaniğiyle ilgili en kafa karıştırıcı şeylerin başında, atom altı parçacıkların, yani kuantum seviyesindeki parçacıkların aynı anda hem parçacık gibi hem de dalga gibi davranması geliyor.

Bu ikiliği en çarpıcı ortaya koyan şey ise meşhur çifte yarık deneyi.

Bir ışık kaynağı düşünün. Karşısına önce üzerinde tek yarın olan bir engel koyun ve ışığı bu tek yarıktan geçmeye zorlayın. Karşıdaki ekrana düşen ışık tam da paracıklardan bekleneceği üzere yayılacaktır. Ama bu tek delikli engelin önüne bir de çift yarıklı engel koyun. Bu kez ışığın davranışı değişecek ve ışık nihai ekranda çizgiler şeklinde belirecek.

Bu da bize ışığı oluşturan fotonların canları istediğinde parçacık gibi, canları istediğinde dalga gibi davrandıklarını gösterecek.

Daha 1905 yılında yazdığı ve kendisine Nobel ödülü kazandıran makalesinde Albert Einstein ışığın (fotonların) parçacık olduğunu kanıtlamıştı. Nitekim, modern kuantum mekaniğini ortaya çıkaran şeylerin başında Einstein’ın bu makalesi gelir.

Ama 1927 yılında Niels Bohr ve onun etrafına toplanan başta Werner Heisenberg olmak üzere genç fizikçiler, gerçeğin doğasının farklı olduğunu, kuantum seviyesindeki parçacıkların (örneğin elektron, örneğin foton) aynı anda hem parçacık gibi hem de dalga gibi davranabildiğini söylemişti. 1927’de Belçika’daki Solvay Konferansında Einstein ile Bohr arasındaki meşhur tartışma tam da bu konudaydı. Einstein, bu ikiliğe ikna olamıyordu, gerçeğin bir tane olduğunu düşünüyordu.

Bu tartışmada Einstein’ın haklı olmadığı defalarca, başlangıçta bir düşünce deneyi olan bu çifte yarık deneyinin gerçekte yapılmasıyla kanıtlandı aslında. Şimdi Amerika’da MIT Üniversitesinde bilim insanları aynı deneyi inanılmaz bir hassasiyette yeniden yapmışlar ve bir kez daha fotonların aynı anda hem parçacık hem de dalga gibi davranabildiğini yeniden bulmuşlar.

O deneyle ilgili ayrıntılı bilgiyi bu linkten okuyabilirsiniz.