Kamu yönetimi tarih boyunca hiyerarşiyle, sabit kadrolarla ve yavaş değişim döngüleriyle anıldı. Ancak bugün, dijital çağın hızı, bu yapının duvarlarına dayanmış durumda. Devletler artık yalnızca yasa çıkaran veya bütçe yöneten kurumlar değil; veriyi, yapay zekâyı ve insan kaynağını birlikte yöneten canlı ekosistemler olmak zorundalar. 

Daktilolar, dosyalar ve kâğıtlardan oluşan edilgen bir Kamu 1.0 vardı. Sonra bilgisayarların, ofis otomasyonlarının, ERP benzeri erken bilgi sistemlerinin olduğu izleyici Kamu 2.0’a geçildi. 

Bunu dijital hizmet, e-Devlet kapısı, online işlemler, şeffaflık ilkesinin olduğu kullanıcı-işlemci Kamu 3.0 takip etti. 

Endüstri 4.0’ın devlet karşılığı olarak 2015 sonrasında Kamu 4.0’a, Akıllı Devlet’e geçiş yapıldı. Katılımcının veri ürettiği ve paylaştığı yapay zekâ, nesnelerin interneti, büyük veri, analitik, tahmine dayalı yönetim devreye girdi. 

Ama 2027 sonrası bilinçli ve sezgisel yapay zekâ, duygu zekâsı, etik algoritma, otonom karar destek sistemleri, vatandaş deneyimi yönetimini merkezine alan Kamu 5.0, yani İnsan Merkezli Otonom Kamu yaşamımıza dahil olacak. Kamu 4.0 aslında bir devrimdi ve Türkiye çok önemli güvenlik zaafiyetleri de yaşasa, dünyadaki pek çok ülkeden ve hatta G20 ülkelerinin çoğundan daha başarılı oldu.

Kamu süreçleri hız, doğruluk ve maliyet açısından optimize edildi ama insan unsuru, etik denge, duygusal zekâ ve katılım geri planda kaldı. Kamu 5.0, teknoloji merkezli değil, insan-merkezli, duyarlı, kendini yöneten otonom devlet modeli olacak.

Fakat dünyada hiçbir devlet Kamu 5.0’ı yönetebilecek bir alt yapıya ve yönetici kadrosuna sahip değil. Hele ki parti ile devletin iç içe girdiği Türkiye gibi ülkelerde bu çok daha zor. Çünkü siyasetçiler her an bir akrabasını Kamu 5.0 yöneticisi veya memuru yapmaya soyunabilirler. 

Gerçek şu ki klasik kamu yönetici ve memur kadrosu ile yürütülemeyecek kadar çok karmaşık bir sisteme sürükleniyoruz. Belki şaşıracaksınız ama Türkiye tepe vizyonu dışında, bu konuda çok önemli bir birikime ve motivasyona sahip. Eğer doğru planlanırsa dünyadaki tek rakibi, vatandaşının fark etmeden hizmet aldığı, akışkan kamu modelini uygulayan Estonya olacak.

İşte tam bu dönüşüm eşiğinde Türkiye için çok önemli bir adım olarak doğuyor: Kamu Yetkinlik ve Yetenek Değişim Platformu (KY&YDP). Amacı, kamuda dijital dönüşüm, strateji, finans, insan kaynakları, yapay zekâ ve sürdürülebilirlik vb yönetsel ve teknik kapasite eksikliği bulunan alanlarda: Özel sektörde 10+ yıl deneyimli yöneticilerİ, akademisyenler ve araştırmacıları, girişimci ve inovasyon liderlerini, emekli ama aktif danışmanlık yapabilen üst düzey yöneticileri ve uluslararası kurum deneyimi olan Türk profesyonelleri (expatlar / diaspora) geçici, proje-bazlı, veya yarı-zamanlı olarak kamu görevlerine dahil etmektir. Bu platform, İngiltere’nin Cornerstone Talent Marketplace for Public Sector ve OECD’nin GovTech Talent Exchanges programlarından ilham alarak hazırlanmalıdır.

Bu platformun oluşturulması esnasında adayların yetkinlikleri (competency), liderlik, analitik düşünme, etik karar alma, kamu sorumluluğu (European Competency Framework baz alınabilir), teknik becerileri (domain expertise), davranışsal analizi (behavioral), 360 derece değerlendirme (DISC veya MBTI & kamu uyum testi), karar alma stilleri, risk toleransı, empati düzeyi ölçüldükten sonra adaylara en son Kamu Uyum Simülasyonu (Simulation Assessment) uygulanarak kamu etik ilkeleri, prosedür yönetimi ve kaynak tahsisi analizi test edilerek seçim yapılır.

Türkiye’nin büyüklüğü, genç nüfusu ve dijital dönüşüm ivmesi, böyle bir yetenek platformu oluşturmak için mükemmel bir laboratuvar sunuyor. Bu sistem, yalnızca geçici danışmanlık değil; bilgi transferi, etik dayanıklılık ve kurumsal öğrenme süreçlerini de beraberinde getirecek.

Dünya Örnekleri: Dönüşen Kamu İşgücü

• OECD’nin Government Workforce 2030 raporu, geleceğin kamu yönetiminin çevik, modüler ve platform temelli olacağını öngörüyor. 
• ABD’de Digital Service (USDS), İngiltere’de Government Digital Service (GDS), Fransa’da Etalab gibi yapılar, kamuda proje bazlı uzmanlık modeline daha önce zaten geçtiler.
• Singapur’da TechSkills Accelerator programı, özel sektör uzmanlarını geçici olarak kamu görevlerine dahil ediyor. 
• Finlandiya ve Estonya, açık veri uzmanlarını data fellowship sistemleriyle kamuya kazandırıyor. 
• Kamu Yetkinlik ve Yetenek Değişim Platformu, bu örneklerin tümünü yerli bilgi, yerli mevzuat ve yerli inovasyon ekosistemiyle birleştirecek.

Yeni Nesil Kamu: Görev Odaklı, Hiyerarşi Bağımsız

Kamu Yetkinlik ve Yetenek Değişim Platformu, klasik yönetici ve memur kadrosu modelinin ötesine geçerek, proje bazlı kamu görevi anlayışını getiriyor.  Bu modelde kamu, ihtiyaç duyduğu uzmanlığı kalıcı kadrolarla değil, kamu misyonları üzerinden sağlıyor. Bu yöntem, hem özel sektörün çevikliğini hem de kamunun düzenleyici gücünü birleştirecek.

Bunun en etkileyici kısmı ise, bu yapının geleceğin otonom kamu modeline doğal bir geçiş sağlaması.  Çünkü otonom kamu, yapay zekâ destekli karar sistemleriyle çalışan, insan uzmanlığını algoritmalarla harmanlayan bir yapıdır. Kamu Yetkinlik ve Yetenek Değişim Platformu, bugünün kamu insan kaynağını sadece doldurmakla kalmayacak, geleceğin insan–makine iş birliği ekosistemini de inşa edecek.