Amerikan Merkezi Haberalma Teşkilatı CIA’nın başkent Washington DC yakınında, Virginia eyaletinin Langley bölgesinde kalan karargahı çok meşhur. 

Onlarca film ve dizide de gözüken bu karargah binasında tam da kapının girişinde binanın kendisi kadar meşhur bir heykel var.

Kryptos adını taşıyan bu heykeli 1990 yılında Jim Sanborn adlı bir heykeltraş, CIA’da çalışan bir şifreleme uzmanının yardımıyla oluşturmuş.

Heykel, açılışı yapıldığı günden bu güne geçen 35 yıldır amatör ve profesyonel şifre kırıcıların başlıca merakı. Herkes heykeldeki şifreli metni okumaya çalışıyor.

CIA da kendi web sitesinde heykeli tanıtırken ve heykelde yeralan şifreki metnin tamamını yayınlıyor ve bir yerde amatör veya profesyonel şifre kırıcıları bu bulmacayı çözmeye davet ediyor.

Şifreli metin aslında dört bölümden oluşuyor. Bunlara K1, K2, K3 ve K4 isimleri verildi ve ilk üç bölüm aradan geçen zamanda verilen ipuçları sayesinde çözüldü.

Heykeltraş Jim Sanburn henüz çözülemeyen dördüncü bölüm için de iki ayrı ipucunu yayımladı. Şimdi, yaz aylarından beri bu dördüncü bölümün çözümünün satılacağı bir açık arttırma girişimleri vardı. Bu açık arttırma da birkaç gün önce başladı, 20 Kasıma kadar devam edecek. (Şu ana kadar 21 kişi teklif vermiş ve 166 bin dolar teklif edilmiş durumda, bir sonraki teklif en az 183 bin dolar olmalı.)

Meraklısı, açık arttırmada 300 bin ila 500 bin dolar arasında bir fiyat oluşmasını bekliyor.

Ancak bu açık arttırmaya hazırlanılırken Eylül ayında heykeltraş Jim Sanburn bir elektronik posta aldı. Aslında şifre meraklıları sık sık Sanburn’e yazıyor, şifresini çözdüklerini iddia ediyor, heykeltraş da henüz çözülemeyen bu şifreyi elinden geldiğince korumaya çalışıyor.

Eylül ayında gelen elektronik postayı da bu türden, çözüm iddiası içeren bir posta sanarak açtı ama içini okuduğunda postayı yollayan Jarett Kobek isimli gazeteci/yazar ve şifre meraklısının K4’ü gerçekten çözdüğünü gördü.

Ama Kobet bu şifreyi gerçek anlamda çözmemişti aslında. Deyim yerindeyse kopya çekmiş, doğrudan çözümü görmüştü.

Kendisi Amerika’nın öteki ucunda, California’da yaşayan Kobet, heykeltraş Sanburn’ün bütün arşivini Washington DC’deki ünlü Smithsonian Enstitüsü’ne gönderdiğini öğrenince, belki heykelle ilgili bir ipucu daha yakalarım umuduyla bir arkadaşından, Richard Byrne adlı kişiden yardım istemiş, onu Smithsonian arşivine yollamıştı. Byrne da saatlerce uğraşarak Sanburn’ün arşivinin tamamını fotoğraflamış, bu fotoğrafları da California’daki Cobet’e iletmişti.

İşte o fotoğraflardan birinde şifrenin çözümü vardı; Jim Sanburn o kağıdı yanlışlıkla Smithsonian’a gönderilecek kolilerden birinin içine koymuştu.

Heykeltraş, yaklaşan açık arttırma nedeniyle iki amatörün şifresinin çözümünü tesadüfen bulmasından çok rahatsız oldu. Emek sarf edilip şifre çözülse belki bir şey demeyecekti ama böyle bir kopyanın yakalanmış olması hoşuna gitmedi.

Gerçi Jarett Kobek ve fotoğrafları çeken arkadaşı Richard Byrne, şifrenin çözüm anahtarını yayınlamak niyetinde değillerdi, oyun bozanlık yapmak, belki yüzbinleri bulan Kryptos heykelini çözme meraklılarının tadını kaçırmak istemiyorlardı. Ama yine de, birkaç yıl önce kanser teşhisi alan ve ne kadar ömrü kaldığını bilmediği için telaşla bütün arşivini bir araya getiren Jim Sanburn, yaptığı bu hatanın hayatının son döneminde kendi planlarını bozacak olmasından rahatsızdı.

Tatsız bazı konuşmalar oldu ama sonunda zaten şifre anahtarı kimseye sızdırılmadı, onu bulan iki kişi bu sırrı en azından açık arttırmanın biteceği 20 Kasıma kadar saklamaya söz verdiler.

K4 adı verilen bölümde iki tane de ipucu verildi meraklılara. Bu ipuçlarından hareketle şifreli metindeki harflerin yerine ne geleceğini bulmaya çalışan çok sayıda insan var. Bugün pazar, dilerseniz siz de elinize kağıdı kalemi alın, bu şifreyi çözmeye çalışın.