İngiltere, herhangi bir korona aşısına ilk ruhsat veren ülke olarak 7 Aralık pazartesi günü aşılamaya başlıyor. Pfizer-BioNtech’ten alınan aşılar uçaklarla Büyük Britanya’ya ulaşmaya başladı bile. Bu ülkede sağlık sistemi, aynen bizdeki gibi her bireyin bir “aile hekimi”ne (İngiltere’de adı GP-General Practitioner) kayıtlı olması üzerine kurulu. ...
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca açıkladı; Çinli SinoVac adlı şirket tarafından üretilen aşı, 11 Aralık’tan itibaren Türkiye’de öncelik sağlık çalışanları gibi risk grubundakiler olmak üzere vatandaşlara uygulanacak. Hatta ilk aşıyı bizzat Sağlık Bakanı Fahrettin Koca kendine yaptıracak. SinoVac’ın aşısı, aslında hali hazırda 15 bin Türk vatandaşına uygulandı bile. Bu uygulama ...
Hiç kripto paranız oldu mu? Benim oldu. Yıllar önce bir alışveriş için Amerika’da birisine 1 Bitcoin’den az bir para göndermem gerekiyordu, mecburen bir ‘kripto cüzdanı’m oldu. Şimdi yıllar sonra aynı cüzdanı bu yazıyı yazmak için tecrübe olsun diye yeniden kullandım; bu sefer 1.36 Ethereum aldım. Kripto para almak ve satmak veya bir yerlere göndermek için […]......
Sağolsun, Alev Alatlı sayesinde ülkemizde “Schrödinger’in Kedisi” lafını duymayan kalmadı. Alev Alatlı’nın bu iki kitaplık serisi sayesinde çok sayıda insan “Schrödinger’in Kedisi” lafını biliyor ama sadece Türkiye’de değil dünyada da çok az sayıda insan bu önemli düşünce deneyinin tam olarak neyi ifade ettiğini biliyor. Önce düşünce deneyinin mucidi olan Erwin Schrödinger’in ...
Amerikalı yazar Paul Auster’in filmi de çekilen meşhur romanı ‘SmokeDuman’da şöyle bir kısa sahne vardır. New York Brooklyn’deki mahallenin bir nevi sosyal merkezi işlevini gören tütüncü dükkanında, dükkan sahibi ile müşterilerden biri, puronun dumanının ağırlığını nasıl hesaplayacakları konusunda iddialaşırlar. Müşteri, “Önce” der, “”hassas bir terazide puroyu ...
Kütle çekim gücü nedir? Bir “güç” müdür, yoksa bir “etki” midir? Albert Einstein’a göre bir “etki”dir kütle çekim gücü. Kütle uzay zamanı büker, bu bükülme sonucunda da biz kütle çekim gücünün etkisini gözlemleriz. Meşhur sözü hatırlayın: “Kütle, uzay zamana nasıl büküleceğini söyler, uzay zaman da kütleye nasıl hareket edeceğini…” Einstein’ın bu “kütle uzay zamanı büker” […]......
Burada birkaç kez anlatmaya çalıştım, bilim dünyası ve bazı özel şirketler “Beyin Makine Arayüzü” (BMA) adı verilen bir sistem üzerinde çalışıyor epeydir. Geçen hafta son olarak, Tesla’nın ve SpaceX’in sahibi Elon Musk’ın şirketi Neuralink bu alanda son yaptıkları şeylerle ilgili açıklamalarla gündeme geldi. Baştan söyleyeyim, BMA henüz başarılmış bir şey değil; gerçek anlamda ...
Türkiye’nin bilim ve teknolojide parıldayan, geleceğini bu iki konu üzerine kuran bir ülke olduğunu söylemek mümkün değil. Eğitim kalitemizden üniversite anlayışımıza, bilim ve teknoloji denince aklımıza gelen şeylerden hedefe odaklanma konusundaki eksiklerimize kadar belki yüzlerce olumsuz şey sayabilirim, neden ülkemizin bilim ve teknoloji alanlarında giderek geri giden bir ...
Öklid geometrisini öğrendiğimde kendimi masallardaki meşhur “felsefe taşı”nı bulmuşum gibi hissetmiştim. Milattan 300 yıl önce eski Mısır’da Öklid isimli bir adam çıkmış, bugün okuyanın bile kolayca anlayabileceği bir takım basit soyutlamalar ve o soyut kurallara dayalı mantıklı çıkarımlarla koca bir sistem kurmuştu. Geometriyi yani. “Aksiyomatik sistem” adı verilen bu sistemi ...
Görece şanslı sayılırdı. Babası Hindistan demiryolu şirketinde mühendisti. 1894’te Kalküta’da ailesinin ilk çocuğu olarak doğdu. Sonrasında altı kızkardeşi daha olacaktı; onların ailesi de herkesinki gibi kalabalıktı. Daha çocukluğundan itibaren parlak bir öğrenciydi. Bir sömürge ülkesinde, Britanya İmparatorluğu’nun gölgesinde yaşayan ikinci sınıf insanlardan biri ...
Lisede kimya dersi görmüş olan herkes için mekanizma son derece basit: Pil gibi olan ama pil olmayan bir “hücre” düşünün. Bir tarafta anot var, bir tarafta katot. Bu hücreye anot tarafından hidrojen girsin, katot tarafından ise bildiğiniz, soluduğunuz hava. Hava, kabaca yüzde 15’i oksijenden oluşan bir şey. Hidrojenle o oksijenler karşılaştığında kimyasal tepkime başlıyor. ...
Thomas More, 1478-1535 yılları arasında Britanya adasında yaşamış, önemli bir devlet adamı ve hukukçu. Kral 8. Henry’nin önce öğretmenliğini, sonra da en önemli danışmanlığını yapmış olan More’u bugün anıyor olmamızın sebebi, yazdığı meşhur “Utopia” adlı kitap. Burada hayali bir adayı anlatır More; yönetimin adil ve bilgece olduğu, erdemli bir hayatın en üstün değer olarak ...
Mart 1989. Amerika’daki Utah Üniversitesi’nde iki bilimci, Stanley Pons ve Martin Fleischmann, bütün dünyayı şaşırtacak ve günlerce Türkiye’deki gazeteler dahil manşetlerde kalacak bir açıklama yapıyor. Pons ve Fleischmann, “soğuk füzyon”u bulduklarını iddia ediyordu. Üstelik de bunu ellerinde tuttukları minicik bir cam kavanozun içinde yaptıklarını söylüyorlardı. “Soğuk ...
Türkiye’de siyasi açıdan en düşünülemez, en gerçekleşemez, en üzerinde tartışma bile yapılamaz olan görüş nedir? Cumhuriyet’e son verip padişahlığı geri getirmek mi? Laik hukukun yerine şeriat hukukunu getirmek mi? Ülkenin bölünmesi mi? Türkiye Cumhuriyeti’nin ‘Anadolu Cumhuriyeti’ adını alıp bir Türk-Kürt federasyonu haline gelmesi mi? Bu aşırı uçlarda yer alan, bazıları ...
Bundan 120 yıl önce, temel fizikte bir büyük ikilik yaşanıyordu. Bir yanda elektro manyetik radyasyon veya radyo dalgaları vardı, bunlarla ilgili sorunlarımızı Maxwell denklemleriyle çözüyorduk. Bir yanda da atomun bizzat kendisi vardı; onu da ta Isaac Newton’dan kalma mekanik denklemlerle anlıyorduk. Derken James Clerk Maxwell’in ardılı kabul edilen ve ilk kez atomun modelini ...
Albert Einstein, genel görelilik teorisinin denklemlerini oluştururken bir konuda çok rahatsızdı. Denklemi, evreni istikrarsız yapıyordu. Orijinal teorisini yayınladıktan iki yıl sonra, 1917’de teorinin merkezindeki alan denklemlerinden birinde değişiklik yaptı; denkleme Yunanca’daki Lambda harfiyle simgelediği ‘kozmolojik sabit’i ekledi. Amacı, böylece denklemin öngördüğü ...
Benim boyum 1.85. Şu an 15 yaşında olan oğlumun boyu beni geçti bile. Diyeceksiniz ki “kalıtsal.” Evet kalıtsal. Bunu hepimiz biliyoruz. “Anasına çekmiş, babasına çekmiş” lafları hep bunu söyler bize. Üstelik uzun boy gibi şeylerin kalıtsal olduğunu insanlar daha ortada genetik diye bir bilim yokken bile biliyorlardı. Ancak bir şeyi gözümüzle görüp bilmekle onu bilimsel […]......
İki parmak arasında bir kağıt tutabilmenin bir çeşit mucize olduğunu hayal bile edemez insan. Hele kağıttan gelen dokunma duygusunu hissedebilmenin bundan bile büyük mucize olduğunu söylesem de inanmazsınız. İnanmamanız çok normal; bu söylediğimin ne anlama geldiğini ancak omurilik felçliler anlayabilir. Ian Burkhart, 2010 yılında ABD’de Kuzey Carolina’da plaja gittiğinde henüz ...
Modern üniversite bir eğitim kurumu olmaktan çok bir araştırma kurumu. Ama elbette çok araştırma yapan, yaptığı araştırmaların makalelerini uluslararası kabul görmüş saygın dergilerde yayınlayan akademisyenlerin çalıştığı üniversitelerin aynı zamanda iyi birer eğitim kurumu olduğunu söylemek de mümkün. Dünyada üniversiteleri türlü çeşitli açılardan bakıp sıralayan bazı önemli ...
Hepimiz evde oturuyoruz; dünya çapındaki bir salgını, daha önce ancak kitaplarda okuduğumuz bir şeyi yaşıyoruz. Ve bu durumdan da elbette rahatsızız, hastalanma ihtimalimiz yüzünden de endişeliyiz. Bir teselli olacak mı bilmiyorum, virüsler veya bakteriler veya mantarlar, yani mikro organizmalar sadece insanları vurmuyor. Ama biz insanlar kurduğumuz modern hayatla ve ...
Albert Einstein, genel görelilik teorisiyle bize bir evren kurdu. Onun evreninde zaman geçmiş, şimdi ve gelecek diye üçe bölünmüyor. Einstein’a göre zaman, uzayın üç boyutuyla birlikte ele alınması gereken bir “uzay-zaman sürekliliği.” Böyle baktığınızda, Einstein’ın evreni bir “blok zaman”dan söz ediyor aslında: Geçmiş, şimdi ve gelecek bu süreklilik içinde bir yerlere işaret ...
Benim zamanımda ders kitaplarında dünyanın oluşumu, “Dünya bir ateş topuydu” diye başlardı. İşte zamanla soğuyor bu ateş topu ve bugün bildiğimiz dünyamız oluyor. Tamam da, o ateş topu nasıl oluştu? Daha önemlisi şu: Bazı ağır atomlar nasıl oldu da dünyamızı oluşturan o “ateş topu”nun içine girdi? Neler mi o atomlar? Mesela, altın, platin gibi değerli […]......
Maalesef virüsten ve salgından başka bir şey konuşmuyoruz artık. Herkesin bir birine sorduğu ilk soru, “Bu iş ne zaman bitecek” oluyor. Bazı acı gerçekleri konuşmakta fayda var. Şunu bilelim: Salgın, virüs dünya nüfusunun yüzde 70-80’ini enfekte etmeden bitmeyecek. Bu gerçek aklımızın hep bir kenarında olmalı. Yani, bilelim ki daha salgın yeni başladı. Dünya nüfusunun yüzde ...
Biliyorsunuz, hepimizin kendi güneş sistemimiz dışındaki gezegenlere özel bir ilgisi var. Zaman zaman haberler çıkıyor, “Dünyaya benzer bir gezegen daha bulundu” diye; bunlar da hep ilgi çekiyor, okunuyor. Gerçi bu gezegenler bizden bir hayli uzaktalar ama olsun, bir gün dünyamızdan ayrılacak olursak ve uzayda daha hızlı yolculuk yapmayı başarırsak nerelere gideceğimizi ...
Önce kısmen gerçekleşmiş bir hayalden söz edeyim. 70’lerin başlarında bir beyin bilimci, babasının bir beyin hasarı nedeniyle görme yetisini kaybetmesinden hareketle bir teori geliştirdi, ardından da bunu kısmen pratiğe döktü. Teori, beynin diğer bölümlerinin işlevini kaybeden bölümün yerini alabileceğine ilişkindi. Babasına bir video kamera bağladı ve kameradan gelen elektrik ...
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dün akşamüzeri saatlerinde TV’lerden yayınlanan bir “Ulusa Sesleniş” konuşması yaptı. Cumhurbaşkanı bu konuşmasının bir yerinde aynen şöyle dedi: “Ülkemizde 53 bin vatandaşımızı evlerinde izlemeye 8 bin 554 vakayı ise hastanelerde takibe aldık. Bunlardan 797 kişi tamamen iyileşip taburcu olurken, 4 bin 603 kişiden numune alınarak ileri tetkik ...
Korona virüs salgını yayılmaya ve can almaya devam ediyor. Bu sabah itibarıyla virüsten dünya çapında etkilenenlerin sayısı 425 bini, ölenlerin sayısı ise 19 bini bulmuş durumda. Virüsün yayılma hızının, dünyanın kuzey yarım küresinde iyimser ihtimalle haziran ayında yavaşlaması bekleniyor; yani nereden baksanız 3 aydan söz ediyoruz. Salgın hastalıkla ilgili en büyük sorun, ...
Ortalık dedikodudan geçilmiyor; bazı WhatsApp gruplarından çok takipçili Twitter hesaplarına kadar her yerde önüne gelen korona virüs salgınına karşı ilaç öneriyor. Eczanelere akın var; gücü ve parası olan insanlar ilaçları kapış kapış alıyor, o yüzden bazı ilaçlar bulunmaz hale geldi. Herkes çaresizce başının çaresine bakmaya çalışıyor; olur a virüsten enfekte olur ve ...
Raymond Orteig’in hayatı tam bir macera. 1870 yılında Güney Fransa’da doğmuş, fakir bir köylü ailenin çocuğu. 12 yaşına gelene kadar babasının koyun sürüsüne çobanlık yapmış, doğru dürüst eğitimi bile olmayan biri. Cebinde 13 Fransız frangıyla 12 yaşında New York’a, amcasının yanına gelmiş. Amcası da onu okula değil çalışmaya göndermiş. Önce bir barda komilik yapmış, ardından ...
Hollanda Başbakanı Mark Rutte’nin geçen hafta yaptığı bir konuşma, dünyada da Türkiye’de de çok tartışıldı. Rutte konuşmasının bir yerinde 3 temel senaryodan söz ediyordu: 1. Senaryo: Hükümet, salgının yayılmasını geciktirmek ve etkilenenlerin sayısının hastanelerin kapasitesinin üstüne çıkmasının önüne geçmek için elinden geleni yapar. 2. Senaryo: Hükümet hiçbir şey yapmaz. ...
Selim Bey, 42 yıllık doktordu ama yine de meslektaşının karşısında tedirgin olarak oturuyordu. Masanın öteki tarafında olmak, hasta olmak pek de alışık olduğu bir şey değildi. Meslektaşı, “Maalesef” dedi, “Kötü hastalık.” “Kanser yani” dedi Selim Bey, metanetine kendisi de şaşırarak. O sırada doktoru anlatıyordu, kanser beynindeydi ve lenflerinden metastaz yapmıştı. Ona ...
Biz niye varız? Bu dramatik soruyu sadece maneviyatı güçlü insanlar sormuyor. Fizikçilerin temel sorularından biri de bu. Sorunun cevabında bu hafta biraz daha yaklaştık belki ama hala elimizde tam bir cevap yok. Ama isterseniz cevaptan önce soruyu anlatmaya çalışayım, çünkü biraz izahat gerektiriyor. Anti-madde diye bir şeyin varlığını ilk olarak Britanyalı fizikçi Paul ...
Sizi bilmem, ben yumurta kapıya gelmeden bir işe başlayanlardan değilim. Aranızda benim gibi çok insan olduğunu biliyorum. Böyle son dakikacılara İngilizce’de “procrastinator” deniyor; yapılan eylemin adı da “procrastinating.” Peki kötü bir şey mi, yapılacak işleri olabilecek son dakikaya kadar ertelemek? Evet öyle. Çünkü son dakikada yapılan, ucu ucuna ...
Yeni korona virüs ülkemize de girdi. Şimdilik 2 bin civarında insana test uyguladık, bir kişi pozitif çıktı. O kişinin nerede olduğunu da, ona nasıl bir tedavi uygulandığını da, adının ne olduğunu da bilmiyoruz. Birincisi, sadece hastalık hissedenleri takip ederek ve 86-87 milyon kişinin yaşadığı bir ülkede sadece 2 bin test uygulayarak ülkemizde korona virüsünün yaygınlığını ...
Evrenle ilgili bilmemiz gereken şey çok fazla ama bildiklerimiz çok az. Bilimle uğraşmaya ve bilinmezleri öğrenmek için teknolojimizi geliştirmeye daha yeni başladık. Düşünsenize, evrenin merkezinde dünyanın olmadığını, dünyanın güneşin etrafında döndüğünü gözleyeli sadece 450 yıl oldu; bu fikri insanlara kabul ettireli daha da az. Bugün Kopernik’in, Kepler’in veya Galileo’nun ...
New York Üniversitesi hastanesinde romatolog olarak çalışan Dr. Gregg Silverman, epeydir lupus hastalığını tedaviye çalıştığı kadının ziyaretçisini gördüğünde bir aydınlanma yaşadı. Çünkü ziyaretçi, hasta kadının tek yumurta ikizi kardeşiydi ve adeta bir sağlık abidesiydi. Buna karşılık Dr. Silverman’ın hastası kadının durumu giderek kötüleşiyordu, kadın son olarak çökmekte ...
Sonsuz sayıda odamız var diye reklam yapan otele yeni bir müşteri gelir, bir oda ister. Resepsiyoncu, “Maalesef efendim” der, “Bütün odalarımız dolu.” Müşteri kızar, “Hani sonsuz sayıda odanız vardı?” Resepsiyoncu, “Evet ama” der, “Sonsuz sayıda da misafirimiz var bu akşam.” Müşteri düşünür, “Şöyle yapalım” der, “Bir numaralı odayı bana verin, birdeki misafir ikiye, ikideki ...
Haftalık Gazete
HaftalıkGazete’nin kaliteli ve özgün içeriğini okumaya devam etmek istiyorsanız lütfen abone olun.
Haftalık Gazete
HaftalıkGazete her seferinde karşınıza kaliteli ve özgün içeriğiyle çıkmak istiyor.
Bu kaliteyi ve özgünlüğü sürdürebilmemiz için sizden gazetemize abone olmanızı rica ediyoruz.
