Dünya medeniyetlerinin beşiği Mezopotamya’dan elde edilen yeni bulgulara göre, 4 binden fazla yıl önceki Sümerler döneminin bürokrasisi kendisinden sonra gelen bütün bürokrasilerin anası gibi duruyor.
British Museum ve Irak’tan arkeologlar tarafından kaydedilen tarihteki ilk imparatorluğun en eski fiziksel kanıtı olan yüzlerce yeni tablet keşfedildi. Bunlar devlet bürokrasisiyle ilgili metinler ve karmaşık bir bürokrasiyi ortaya koyuyor.
İngiliz The Guardian gazetesinde yayınlanan bir habere göre bu yeni tabletler, şehir MÖ 2300’den 2150’e kadar Akkad hanedanının kontrolü altındayken, günümüzde Tello adını taşıyan antik Sümer bölgesi Girsu’nun devlet arşivleri.
British Museum’un antik Mezopotamya küratörü ve Girsu Projesi’nin direktörü Sébastien Rey, “Elbette bugünkü başbakanlık ofislerinin yer aldığı Whitehall’a benzemiyor ama” dedi. “Bunlar dünyadaki ilk imparatorluğun ilk maddi kanıtı – emperyal kontrolün ve gerçekte nasıl çalıştığının gerçek kanıtı.”
Dünyanın en eski şehirlerinden biri olan Girsu, MÖ 3. binyılda Sümer kahraman tanrısı Ningirsu’nun tapınağı olarak saygı görüyordu. Oldukça geniş bir alanı kaplayan, MÖ 2300 civarında Mezopotamya kralı Sargon tarafından fethedilen bağımsız Sümer şehirleri arasındaydı.
Rey şunları söyledi: “Sargon, Mezopotamya’nın tüm Sümer şehirlerini fethederek bu yeni yönetim biçimini geliştirdi ve çoğu tarihçinin dünyadaki ilk imparatorluk dediği şeyi yarattı.”
Bu son kazılara kadar, bu imparatorlukla ilgili bilgilerin parçalı ve abartılı kraliyet yazıtlarıyla veya “tamamen güvenilir olmayan” Akad yazıtlarının çok daha sonraki kopyalarıyla sınırlı olduğunu da sözlerine ekledi.
Yeni keşifle ilgili şunları söyledi: “Bu son derece önemli çünkü ilk kez somut kanıtlarımız var”
Bu kayıtlardaki ayrıntılar şaşırtıcı: “Kesinlikle her şeyi not ediyorlar. İmparatorluğun en kenarında bir koyun öldüğünde bile bu not edilmiş. Bürokrasiye takıntılılar.”
Çivi yazısı tabletlerde devlet işleri, kayıtlar, teslimatlar ve harcamalar, balıklardan evcil hayvanlara, undan arpaya, tekstillerden değerli taşlara kadar her şeyi içeren ayrıntılı dökümler var.
Örneğin bir tablet farklı emtiaları listeliyor: “250 gram altın / 500 gram gümüş / … besili inekler… / 30 litre bira.”
Rey, “Vatandaşların isimleri ve meslekleri bile kaydediliyor” dedi: “Kadınlar, erkekler, çocuklar – herkes için isimlerimiz var.
“Kadınlar devlet içinde önemli görevlere sahipti. Yani, örneğin, erkekler tarafından yönetilen bir toplum olmasına rağmen, yüksek rahibelerimiz var. Ancak sahip olduğumuz kanıtlara dayanarak söylüyorum, kadının rolünün diğer birçok toplumdan daha yüksek olduğu yadsınamaz biçimde ortaya çıkıyor.”
Listelenen işler taş kesicilerden tapınak zemininin süpürücüsüne kadar çeşitlilik gösteriyor. Rey şöyle dedi: “Tanrıların ve başrahibin bulunduğu zemini süpürebilmek çok önemliydi. Teoride eski Mezopotamya şehirlerinin hepsi tanrılara aitti. Toplum tapınak devleti için çalıştı.”
Tabletler, çamur tuğla duvarlarından yapılmış ve odalara veya ofislere bölünmüş büyük bir devlet arşiv binasının bulunduğu yerde bulundu. Bazı tabletler binaların mimari planlarını, saha planlarını ve kanalların haritalarını içeriyordu.
Buluntular, bir hayır kurumu olan Meditor Trust tarafından finanse edilen British Museum ile Irak hükümetinin Devlet Eski Eserler ve Miras Kurulu arasında bir işbirliği olan Girsu Projesi’nde arkeologlar tarafından yapıldı.
Burası ilk olarak 19. ve 20. yüzyılın başlarında kazıldı ve iki Körfez savaşından sonra yağmacılar tarafından hedef alındı: “Akkad döneminin tabletleri ya yağmalandı ya da arkeolojik ortamlarından dikkatsizce çıkarıldı ve böylece bağlamlarından koparıldı. Bu yüzden yönetimin nasıl çalıştığını anlamak çok zordu. Şimdi önemli olan, onları arkeolojik bağlamları içinde düzgün bir şekilde çıkarabilmiş olmamız. Yeni buluntular yerinde korundu.”
