Dünyamızı, bir basketbol oyuncunun parmağının ucunda çevirdiği topa benzetebiliriz. Kendi ekseni etrafında dönen bir top.

Şimdi basketbolcunun parmağının ucunda çevirdiği topa mesela ağzımızdaki sakızı alıp yapıştıralım. Topun dönüş düzeni değişir, eksenleri değişir.

Dünyamızda da baktığınızda yüzeyde çok sayıda hareket oluyor ve bu hareketler dünyamızın ekseni üzerinde etkili.

Kuzey ve Güney Kutuplarımız var ama ne manyetik kutuplar durduğu yerde duruyor ne de geometrik kutuplar.

Manyetik kutup hareketleri daha çok dünyamızın çekirdeğiyle ilgili. Buna karşılık geometrik kutup dünyamızın üzerindeki büyük kütlelerin yer değiştirmesiyle.

Dev buz kütlelerinin hareketi, tektonik tabakaların hareketleri vs hep dünyanın dönüş hızına da, geometrik kutupların yerine de etkili olan şeyler.

Ama şimdi yeni bir şey daha var bu yer değiştirmede etkili olan: İnsan yapımı barajlar.

Barajlar ve onlarda biriktirdiğimiz su miktarının dünyamızın dönüş hareketine etkili olduğu konusu görece yakın zamanda akla gelip hesaplara katılmaya başlayan bir şey.

İnsanlık, hesaba göre 1835 ile 2011 yılları arasında toplam 6 bin 862 baraj yapmış. Bunlar önce Kuzey Amerika ve Avrupa’da inşa edilmiş. Bu dünyamızın eksenini biraz ters yöne kaydırmış. Derken 20. yüzyılın ortalarından itibaren Asya ve Doğu Afrika’daki barajlar etkili olmaya başlamış, eksen yeniden terse kaymış.

2011 yılında kutup noktası olması gereken yerden 20,5 santim uzaktaymış. Bunu minik bir şey sayabilirsiniz ama bilim insanlarının hesabına göre kutup noktasının yaşadığı git gellerin toplamı 113 santimi geçmiş aslında.

Kutup noktasını tam bilmek ve dünyanın dönüş hızını tam ölçmek eskiden sadece bir grup bilimci için önemliydi, bugün uydu haberleşmesi ve GPS uyduları sayesinde artık hepimiz için önemli.