Haydarpaşa ve Sirkeci garlarının Kültür Bakanlığı’na devredilmesinin ardından gar içindeki yapıların büyük kısmı da tahliye edildi. Bu durum tepki çekti.
Haydarpaşa ve Sirkeci için mücadele veren yaşam savunucuları ve halk “Kültür ve sanat kisvesi adı altında buraları sermayeye açacaklar” dedi.
İstanbul’un tarihi iki garı olan Sirkeci ve Haydarpaşa’nın 2024 yılı içinde Kültür Bakanlığı’na 29 yıllığına devredilmesinin ardından tahliyesi de geçen günlerde başladı. Tarihi garlar içinde bulunan lokantalar, demiryol çalışanlarının ofisleri, atölye ve depoları boşaltıldı, sadece Haydarpaşa Garı’nın 51 adet lojmanının kaldığı, 1 Nisan 2026’ya kadar boşaltılması yönünde talimat verildiği öğrenildi. Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararına rağmen ‘‘özel proje alanı’’ statüsüyle sürecinin yapılmasına tepki gösteren yaşam savunucuları ‘‘Bu projeler aslında Haydarpaşa ve Sirkeci Garlarını tamamen dönüştürmeyi amaçlıyor. Kültür-sanatı da bir yok etme aracı olarak kullanıyorlar. Bu durum kent ve insanlık suçudur’’ dedi.
Uzun bir süre tren seferlerinin yapıldığı tarihi garların işlevsiz hale getirilmesinin ardından yaşanan son yaşanan tahliyeler endişeleri de artırdı.
İBB CHP Meclis Üyesi Barış Antik, tahliye kararlarının İBB’ye yapılan operasyonların ardından hız kazandığını söyledi. Antik ‘‘Garlar 2024 Ocak ayından Kültür Bakanlığı’na devredildi, ardından inşaat çalışmaları hızlandı. Ama son bir aydır daha da hızlandı. Kamuya açıklama yapılmıyor, süreçle ilgili herhangi bir bilgi de verilmiyor’’ dedi. Antik, birkaç ay önce Güler Sabancı’nın Turizm Bakanı’yla beraber o bölgeyi gezdiği iddialarının gündeme geldiğini anımsatarak ‘‘İdari binadaki büroların tamamı tahliye edilmiş. Tahliye tamamlandı gibi. ‘Geçici Sergi Alanları’ diye bir şey asıldı ancak net açıklama yok. Süreci takip ediyoruz’’ diye konuştu. Antik şöyle devam etti: ‘‘Artık yapılan her şeye kültür sanat diyecekler. Şu anda Kadıköy’de aslında çok geniş kapsamlı bir kent suçları haritası oluşturuluyor ve bu çok hızlı bir şekilde, özellikle bu belediye operasyonlarıyla hız kazandı. Haydarpaşa bir tanesi. Kalamış’taki marina sürecinde ve Bağdat Caddesi’ndeki Tarım İl Müdürlüğü’nün binasında da benzer şeyler var. Söğütlüçeşme’yi de sanat, kültür, yeme- içme adı altında ticarileştirdiler. Kültür sanat, kütüphane adı altında bu alanların ticarileşmeye açılması yapılıyor. Kültür sanat sadece kılıfı. Yurttaş ve yerel yönetimin birlikte mücadele etmesi çok önemli.’’
Haydarpaşa Garı için 21 yıldır eden Toplum Kent ve Çevre İçin Haydarpaşa Dayanışması üyeleri dün bir kez daha gar önünde bir araya geldi.
Haydarpaşa Dayanışması’ndan Tugay Kartal, 2005 yılından bu yana Haydarpaşa Garı için mücadelenin pek çok noktasında dönüşüm projelerinin iptal edildiğini anımsatarak, son bir ayda yaşanan tahliyeleri BirGün’e değerlendirdi. Kartal, proje süreçlerinin özel sermayenin tercihine göre şekillendiğini vurgulayarak ‘‘Haydarpaşa Gar ve Sirkeci Gar binasında hiçbir demir yolu çalışanı kalmadı. Bu iki binadaki bütün işletmeler, dükkanlar, büfeler tahliye edildi. Tahliye edilenlerden bir tanesi de Sirkeci’deki tarihi Orient Express lokantasıydı’’ diye konuştu. Kartal, şöyle devam etti: ‘‘Asıl amaç kültür sanat değil. Burada yapılmak istenen kültürün yanında turizm sermayesine de alan açmak, yeme içme sektörüne Söğütlüçeşme’deki yapıya benzer bir alan oluşturmak. Kültür Bakanlığı’nın açıklamalarına göre, ’na bundan sonra yılda bir iki defa Orient Express’i gelecek. Yani Haydarpaşa ve Sirkeci Garı’nı zenginlere açmak istiyorlar. Haydarpaşa ve Sirkeci garlarını bir istasyon seviyesine, hatta durak seviyesine indirmenin peşindeler. Biz Haydarpaşa Garı’nın, bir yönetim, anlayış ve iktidar değiştiğinde tekrar eski hâline getirilmesi için ısrarcı olacağız.’’ Kadıköy Kent Dayanışması’ndan Üzeyir Uludağ ise yapılanların kente karşı büyük suç ve ihanet olduğunu söyledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘‘Haydarpaşa ve Sirkeci garlarında kültür ve sanatla iç içe projeler olacağı’’ yönündeki açıklamaları tepki gösteren Uludağ, ‘‘Kültür sanat merkezi yapabileceğin mevcut yerler de var, geliştirebileceğin yerler de var. Bu söylemler bir aldatmaca’’ dedi.
Haydarpaşa Dayanışması 708 haftadır her pazar tarihi gar için eylem yapıyor.
12 yıldır sefer yok
İstanbul’un en önemli tarihi yapılarının arasında yer alan Sirkeci Garı’nın temeli 1888’de temeli atıldı, açılışı 1890 yılında yapıldı.
• Haydarpaşa Garı da 22 Eylül 1872’de hizmete girdi.
• Haydarpaşa Garı’nın çatısında 2010’da yangın meydana geldi ve gar büyük zarar aldı. 2012’de ana hat trenleri, 2013’te banliyö trenleri son seferlerini yaptı.
• 2016 yılında Haydarpaşa gar binasında restorasyon çalışmaları başlatılsa da Haydarpaşa Garı’nın ne amaçla kullanılacağı tartışma konusu oldu.
• Sirkeci ve Haydarpaşa garları, Marmaray projesi kapsamında 19 Haziran 2013’te kapatıldı.
• 2024 yılında, TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğü ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü arasında imzalanan protokolle Haydarpaşa ve Sirkeci Gar binaları ve demiryolu işlevi dışında kalmış alanlar “kültür ve turizm” amaçlı kullanılmak üzere 29 yıllığına Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredildi.
• Gar arazisinde yer alan binaların restorasyon sonrasında arkeopark, arkeoloji müzesi, performans sanatları merkezi, kütüphane, tematik müze, sergi salonları, sanat ve tasarım atölyeleri olarak değerlendirilmesinin planlanacağı açıklandı.
•2024’te TCDD ile Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında imzalanan protokolle Sirkeci ve Haydarpaşa Garı 29 yıl süreyle Turizm Bakanlığı’na devredildi. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy ise “Sirkeci Garı’na Göç Müzesi yapılacak. Burada asla AVM ve otel olmayacak” dedi.
• Bu açıklamanın ardından Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Sirkeci Garı için ihale düzenlediği ortaya çıktı. 25 Aralık 2024 tarihinde ihalenin Maraş merkezli Nazal İnşaat Şirketi’ne verildiği görülmüştü. Nazal İnşaat’ın Yönetim Kurulu Başkanı Ümit Özge bir dönem Kahramanmaraş AKP İl Başkanlığı’nda yönetim kurulu üyeliği yaptığı ortaya çıkmıştı.
• 2019’da TCDD tarafından Haydarpaşa ile Sirkeci Gar alanlarının kültür ve sanat etkinliklerinde kullanılması amacıyla kiraya verilmesine ilişkin düzenlenen ihale, mahkeme kararıyla iptal edildi.
• Tarihi Haydarpaşa ve Sirkeci garlarına ait depo alanları da aylık 350 bin lira kira bedeliyle Hazerfen Danışmanlık Limited Şirketi’ne verilmişti. Tutuklanan İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu ise usulsüzlük yapıldığını söyleyerek ihalenin iptali için dava açmıştı.
