Kızıl Goncalar: Tarikat kapatılsın mı?
18 Mart 2025

Geçen hafta Cüneyd (Mert Yazıcıoğlu) Aziz’in gerçek yüzünü ortaya çıkarmıştı ve Aziz, damadı Rıza tarafından gerçekleştirilen bombalı saldırıda ölerek hikâyeden çıkmıştı. Ardından Cüneyd, metal yorgunluğu yaşayan tarikatı kapatmayı önermişti. Bu bölüm buna karşı çıkan Sadi Hüdayi’nin (Erkan Avcı) ne kadar ileri gidebileceğini görmek istedi ve onu gerilim dolu bir imtihana tabi tuttu. Perişan olan adam hırsının onu ne hale düşürdüğünü az biraz anlayabildi şükür.

Beka denen şey kim için?

Tarikatın kapatılmasına şiddetle karşı çıkanlardan diğeri de Müyesser Hanımanne’ydi (Asiye Dinçsoy). Sadi gibi o da “Bu damın bekası” mavalları okusa da tarikatın kendi nefsine hizmet ettiğini kabul etmek zorunda kaldı. Bu dergâh olmazsa gidecek yeri, dönecek bir yüzü olmadığını kabullenmesiyle birlikte, reddettiği Lokman’ın (Emin Gürsoy) evlilik teklifini gözden geçirip kendine bir yoldaş edinecek gibi. Haydi hayırlısı.

Nefsini köreltenlerin yolu

Tarikatın doğal lideri olsa da bir türlü posta yerleşemeyen Cüneyd bir süredir postu isteyip istemediğinden bile emin değil. Zaten mürşit olmayı en çok kadınların ve çocukların durumunu iyileştirmek için istiyordu. Belki de bu yüzden karar değiştirdi ve kapatmak yerine postu, içlerinde nefsi en körelmiş ve her türlü imtihandan geçmiş Meryem’e (Özgü Namal), yani bir kadına devrederek çığır açtı, gönlümüzde taht kurdu. Bakalım Meryem kabul edecek mi?

Dizi yansıması

🔴Hırsıyla ve nefsiyle sınanan karakterler kadar Meryem’in travmalarından iyileşmeye başlaması da karakter gelişimine pek güzel örnek oldu. Bir süredir Özge Hanım’dan (Esra Ronabar) terapi alan Meryem, sevmediği ve sevgi de görmediği eski eşi Naim’le (Mert Turak) özdeşleştirdiği evliliğe yüklediği anlamı dönüştürmeye başladı. Yeni eşi Levent’e (Özcan Deniz) beslediği hislerin farkına varmakla kalmadı, bunu yanağa kondurulan bir öpücükle gösterdi.

🔴 Bunda Meryem’in güvenini kazanan Levent’in de payı var. Meryem’e mükellef bir iftar sofrası hazırlayarak hem mütedeyyinlere bakışında hem toplumsal cinsiyet konusunda katettiği ilerlemeyi gördük.

🔴 Levent’in yaptığı madlen (madeleine) keki, Proust’un yiyince ve koklayınca anılara boğulduğunu yazdığı tatlı. (‘Kayıp Zamanın İzinde’ kitabındaki bu kesitten ötürü ‘Proust’un madleni’ olarak da bilinir.) Levent bunu hatırlattı ve Meryem’den, ne zaman madlen yese onu hatırlamasını istedi. Bir veda dileği gibi tınlayan bu cümle tadımızı kaçırıyor. (Zaten sonrasında Mira’nın (Esma Yılmaz) velayetini Meryem’e devrettiği belgeleri gösterdi. Ne oluyor dostum, bir deliliğe kalkışmayın?)

🔴 Peki Aziz’in ölümü neye yol açtı? Aziz’in ve Rıza’nın ölümü ana haber bültenlerine yansıdı ve öğrendik ki Aziz’in terör örgütleriyle bağlantısı araştırılıyormuş. Torunu Şirin de tutuklanmış. Derin yapı veya ‘dış güçler’, her ne idiyse terör örgütü mü oldu şimdi? Asan kesen, tüm dünyayı yöneten Aziz’in ölümü bu kadarla bitecek mi?

Cüneyd’in tarikatla derdi neydi?

🔴 Cüneyd birkaç kez Sadi Hüdayi’ye tarikatın neden kapatılması gerektiğini anlatırken farklı örnekler verdi: Vahid’in kol kesmesi, zamanında tarikatın bir özel okula ortak olması, Sadi’nin kripto paraları, Melike adlı kızın okula gönderilmeyip evlendirilmeye çalışılınca intihara teşebbüs etmesi, Sadi’nin rüşvetleri, Aziz’in tevatürleri gibi din istismarına yol açan ve tarikata zarar veren uygulamalardı bunlar.

🔴 Cüneyd’in Sadi’yi tabi tuttuğu imtihana izleyicinin bir kısmı üzülse de bölüm boyunca Sadi’nin (hatta diğer tarikatların şeylerinin) rüşvet, iftira, cinayete yardım ve yataklık gibi günahlara ve suçlara nasıl meylettiğini gördük. Bu da bizi Cüneyd’in ve tarikat benzeri (dinî olsun olmasın) yapılanmalara şüpheyle bakan Levent’in haklılığına getiriyor: Tarikatların başında Cüneyd, Meryem, Zeynep (Mina Demirtaş) gibiler olmazsa meydan genelde kendi çıkarını korumak için her yola başvuran Sadi Hüdayilere, Müyesser’in erkek versiyonlarına, hatta Vahid ve Azizlere kalıyor.

🔴 Tarikatın kapanma ihtimaline üzülen izleyiciler de oldu. Hatırlatmak elzem: Faniler kapanırsa üzüleceğimiz şey aslında, içinde bir sürü hikâye izlediğimiz mekân olacak. Yani aşinalık duygusu. Bunun ayırdına varmamak, toksik ilişkilere ve yapılara bağlanmanın önünü açar.

🔴 Müyesser de tam olarak bu aidiyet hissinden ötürü kapatılmaya karşı çıkmıştı zaten. Elbette ait hissetmek de bir ihtiyaçtır; ancak toksik hale geldiyse, öğrenilmiş çaresizliğe davetiye çıkarıyorsa sorgulanması gerekir.

🔴 George Orwell’dan gelen açılış sözü “Araç, amaçtır”, dergâhın sözde iyiliği ‘amacıyla’ Sadi Hüdayi gibilerin saptıkları yolları özetliyor.

Terapi iyidir

🔴 Meryem’in her hareketi tarikat mensuplarına dert malum. Bu bölümde de terapi alması milletin ağzına sakız oldu. Bu vesileyle terapiye giden insanların hâlâ maruz kaldığı damgalanmaya değinildi. Dizi bunu işin biraz da dinî boyutuyla işledi: Meryem Allah’a sığınacağına bir kuldan mı medet umuyordu?

🔴 Bu eleştiri, bir kuldan yani mürşitten medet uman müritlerden gelmesi bakımından kendi kendini imha ediyor. Ancak Meryem durumu daha işlevsel bir dille, fiziksel bir sorunumuz olduğunda doktora gitmekle aynı olması üzerinden açıkladı. Daha da ileri giderek terapinin nasıl bir şey olduğunu kadınlara göstermek istedi ve dergâhta terapi de tabu olmaktan çıktı.

🔴 Ancak tarikatın kadınlarının her seferinde ite kaka harekete geçmesi, hatta iki adım ilerleseler beş adım geri atmaları herkesin canına tak etmiş durumda. Meryem, Zeynep, Birgül, hatta otorite kabul ettikleri erkek ve mürşit Cüneyd bile fayda etmiyor çoğu kez. Feyza (Zehra Kelleci) bile değişim göstermişken bu hanımları kendilerine rağmen iteklemekle tekrara düşülüyor. Azıcık hareket!

🔴 Feyza demişken, geçen hafta Selim’e (Erol Afşin) boşanma belgelerini zorla imzalatsa da laf anlatamadı. Selim de (ailesinden geriye bir tek tutuklanmış ablasının kalmasının da verdiği hüzünle) intihara teşebbüs etti. Meryem şifalı sözleriyle onu vageçirdi ve iyileşebilmesi için aralarına buyur etti. Artık o da terapilerine düzenli devam edecek. Selim’in tahmin edilemez davranışları Hasna’nın (Selen Öztürk) yangın travması sonrası stres bozukluğunu açığa çıkarınca Feyza, annesini terapi alması için cesaretlendirdi. Hepimiz cesaretlenelim!

🔴 Diziye bir kadın terapistin gelmesiyle Levent-Cüneyd’inkiler gibi Özge-Meryem sohbetlerimiz oldu artık! Meryem birtakım olguları ve kavramları Meryemce sorguluyor ve Özge de bunu akademik zemine taşıyor. (Eklemekte yarar var, Levent de Özge de gerçekçi temsiller değil. İkisinin aksine terapistler danışanlarla kişisel bağl kurmaz, konuşturmak/sağaltmak için etik yanı tartışmalı yöntemler kullanmaz.)

43. bölüm fragmanı

Künye
Yayın mecrası: NOW TV
Yapım: Gold Film
Yapımcı: Faruk Turgut
Yönetmen: Ömür Atay, Özgür Sevimli
Senaryo: Şükrü Necati Şahin, Melih Özyılmaz, Deniz Gürlek, Gamze Arslan
Müzik: Ender Gündüzlü, Metin Arıgül, Can Sanıbelli
Oyuncular: Özgü Namal, Özcan Deniz, Mert Yazıcıoğlu, Erkan Avcı, Mert Turak, Selen Öztürk, Şerif Erol, Duygu Sarışın, Asiye Dinçsoy, Sitare Akbaş, Tuğrul Tülek, Yakup Turğut, Mina Demirtaş, Esma Yılmaz, Zehra Kelleci, Erol Afşin, Murat Aydın, Oğulcan İnan, Sarp İkiler, Mısra Tüfek, Zeynep Özan, Emin Gürsoy, Esra Ronabar.

Kızıl Goncalar: Bir kötü adam daha gittiKızıl Goncalar: Bir kötü adam daha gitti

ÇOK OKUNANLAR