Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı Eylül ayı işsizlik rakamları, işsiz sayısının geçen yılın aynı dönemine göre 550 bin kişi azalarak 4 milyon 16 bin kişiye düştüğünü gösterdi. Açıklanan rakama bağlı olarak işsizlik oranı 1,1 puanlık azalarak yüzde 12,7 seviyesinde gerçekleşti.
İşsizlik oranında düşüş ne piyasalarda bir moral havası oluşturdu ne de iktidar mensubu siyasetçilerinin “İşsizliği düşürdük” diye propaganda yapmadı. Neden? İktidar yanlısı internet siteleri bile bu kadar yüksek oranlı işsizlik düşüş verisini manşetlerden vermeyerek propaganda fırsatını kullanmadı.
TÜİK rakamların son aylarda bu kadar değersizleşmesinin sebebi, uzun süredir yazılıp çizildiği üzere işsizlik oranının istihdam verileriyle karşılaştırmalı okunması sonrası ortaya çıkan tablo.
Tabloyu değerlendirmeden önce şunu hatırlatmak gerekiyor: TÜİK, bir ay geçtikten sonra iş bulmaktan umudunu kaybedenleri işsiz saymıyor. Bu bilgiyi akılda tutup şimdi TÜİK’in bugün açıkladığı rakamlarına tekrar dönelim.
Eylül ayında istihdam (hali hazırda bir işte çalışanların) sayısı da bir önceki yılın aynı dönemine göre 733 bin kişi azalarak 27 milyon 707 bine düştü. İstihdam yaşında olup da çalışanların oranını anlatan ‘istihdam oranı’ da 2,0 puanlık azalış ile yüzde 44,1 oldu.
Çalışma yaşında olup da hali hazırda çalışan ya da iş arayanları anlatan ‘işgücü’ rakamı ise 2020 yılı eylül döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon 282 bin kişi azalarak 31 milyon 724 bine indi. İşgücüne katılma oranı ise 3,0 puanlık azalış ile yüzde 50,5 olarak gerçekleşti.
İşgücü sayısından (31 milyon 724 bin) istihdam sayısını (27 milyon 707 bin) düştüğünüzde TÜİK’in işsiz sayısı olan 4 milyon 16 bini buluyoruz. Umutsuz işsizler, işsiz sayılmadığı için elbette TÜİK’in ‘işgücü’ kümesi içinde gösterilmiyor. Nüfus artarken işgücünün 1 milyon 282 bin azalması azalması aslında bize umutsuzlar ordusuna eklenenlerin sayısını anlatıyor.
İstihdam azalınca normalde bu rakamın doğrudan işsiz sayısına pozitif katkı yapıp istatistiğe işsiz sayısının azalması olarak yansımamasının bir sebebi var. Bu sebep, işgücüyle birlikte istihdamın da başka bir deyişle iş sayısının işten atılmalar ya da iflaslar nedeniyle düşmesi. 1 milyon 282 bin işgücü eksilmesi ile 733 binlik istihdam düşüşü arasındaki fark bize TÜİK’in işsiz sayısındaki 550 binlik azalmayı veriyor.
İlginç değil mi. İşten umudunu kesenlerin sayısındaki artış TÜİK’in rakamına olumlu yansıyor. Aslında daha da olunlu yansıyacakken bunun önünü istihdam sayısındaki azalış kısmen kesiyor.
Son istatistiği “Umutsuzların sayısına 1 milyon 282 bin kişi eklendi” diye okumak bile yetmiyor. Çünkü iş sayısı ve işgücündeki düşüş, Türkiye nüfusu son 20 yılda ortalama yıllık 1.3 artarken gerçekleşiyor. Genç nüfusun önemli bölümü işgücüne istatistiksel olarak hiç giremediği için ‘umutsuzlar’ istatistiklerine bile girmeye hak kazanamıyor.
Sonuç olarak işsizlik istatistikleri aylardır o kadar yıprandı ki TÜİK’in ilk bakışta olumlu görünen rakamları piyasaları yerinden kıpırdatmıyor, iktidar medyası için bile değer taşımıyor.
TÜİK’in diğer eylül işsizlik rakamları
- Son bir yılda, istihdam edilenlerin sayısı tarım sektöründe 350 bin, sanayi sektöründe 29 bin, hizmet sektöründe 520 bin kişi azalırken inşaat sektöründe 166 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin yüzde 18,5’i tarım, yüzde 19,9’u sanayi, yüzde 6,3’ü inşaat, yüzde 55,3’ü ise hizmet sektöründe yer aldı.
- Eylül 2020 döneminde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların toplam çalışanlar içindeki payını gösteren kayıt dışı çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 3,8 puan azalarak yüzde 32,2 olarak gerçekleşti. Tarım dışı sektörde kayıt dışı çalışanların oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 3,3 puan azalarak yüzde 20,3 oldu.
- 15-64 yaş grubunda işsizlik oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,2 puanlık azalışla yüzde 12,9, tarım dışı işsizlik oranı ise 1,5 puanlık azalışla yüzde 15,0 oldu. Bu yaş grubunda istihdam oranı 1,8 puanlık azalışla yüzde 49,0, işgücüne katılma oranı ise 2,9 puanlık azalışla yüzde 56,2 oldu.
- 15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,8 puanlık azalışla yüzde 24,3, istihdam oranı ise 2,4 puan azalarak yüzde 31,6 oldu. Aynı dönemde işgücüne katılma oranı 4,2 puanlık azalışla yüzde 41,8 seviyesinde gerçekleşti. Ne eğitimde ne de istihdamda olanların oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,5 puanlık artışla yüzde 29,1 seviyesinde gerçekleşti.
- Mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı bir önceki döneme göre 0,4 puan azalarak yüzde 12,7 oldu. İşsiz sayısı bir önceki döneme göre 125 bin kişi azalarak 3 milyon 944 bin kişi olarak gerçekleşti. Mevsim etkisinden arındırılmış istihdam oranı bir önceki döneme göre 0,3 puan artarak yüzde 43,3 oldu. İstihdam edilenlerin sayısı 226 bin kişi artarak 27 milyon 200 bin kişi olarak tahmin edildi.
- Mevsim etkisinden arındırılmış işgücüne katılma oranı bir önceki döneme göre 0,1 puan artarak yüzde 49,6 oldu. İşgücüne katılan sayısı 101 bin kişi artarak 31 milyon 144 bin kişi olarak tahmin edildi. Ekonomik faaliyete göre, mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam, tarım sektöründe 37 bin kişi azalırken, sanayi sektöründe 57 bin kişi, inşaat sektöründe 15 bin kişi, hizmet sektöründe 191 bin kişi arttı.